Phóng viên Người Đô thị có cuộc trao đổi với luật sư Lê Trung Phát, Giám đốc Hãng luật Lê Trung Phát (Đoàn Luật sư TP.HCM), xoay quanh tính pháp lý của 3,88ha dự án thuộc vùng đệm (khu vực II) của di sản thiên nhiên vịnh Hạ Long.

Quy chế Quản lý, Bảo vệ, Phát huy giá trị di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long theo Quyết định số 06/2019/QĐ-UBND của UBND tỉnh Quảng Ninh quy định phạm vi điều chỉnh là toàn bộ khu vực vịnh Hạ Long, gồm vịnh Hạ Long và vịnh Bái Tử Long (trừ phạm vi của Vườn Quốc gia Bái Tử Long), là khu vực được công nhận là khu vực di tích danh lam thắng cảnh, được Nhà nước xếp hạng bảo vệ theo Quyết định số 313-VH/QĐ ngày 28.4.1962 và khu vực được tổ chức Giáo dục, Khoa học, Văn hóa của Liên Hiệp Quốc (UNESCO) công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới.

Bảo vệ, phát huy giá trị danh thắng được quy định tại Luật Di sản Văn hóa năm 2001 sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2013. Cụ thể, Điều 32 của Luật này nêu di tích thông thường có hai khu vực bảo vệ, gồm: khu vực bảo vệ I phải được bảo vệ nguyên trạng về mặt bằng và không gian và khu vực bảo vệ II có thể xây dựng những công trình bảo vệ và phát huy giá trị di tích sau khi có sự đồng ý bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền. Đồng thời, việc xây dựng công trình quy định tại Điều này không được làm ảnh hưởng đến yếu tố gốc cấu thành di tích, cảnh quan thiên nhiên và môi trường - sinh thái của di tích. Như vậy, khi đã xác định 3,8ha nằm trong khu vực bảo vệ II, việc xây dựng công trình chỉ được phép khi nó phục vụ cho di sản như quy định của Luật đã nêu. Có nghĩa rằng phát triển dự án nhà ở trong vùng đệm không thuộc trường hợp được cho phép theo quy định của luật.

Đối với vấn đề này, theo tôi, đầu tiên phải xem xét lại việc cấp giấy phép xây dựng. Việc xây dựng dự án này không đơn giản là chỉ tuân thủ theo quy định của Luật Xây dựng, Luật Đất đai, Luật Nhà ở mà dự án này còn phải tuân thủ theo quy định của Luật  Di sản Văn hóa. Nếu vì máy móc và các cơ chức năng đã bỏ quên việc xem xét hồ sơ toàn diện dẫn đến việc cấp phép xây dựng sai, thì đơn vị cấp phép phải chịu trách nhiệm trước chủ đầu đầu tư dự án. Nên cần làm rõ ở việc cấp phép xây dựng dự án để xác định sai phạm nếu có đang nằm ở khâu nào.

Theo quy định tại Điều 28 về Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, thì có nhiều căn cứ, tiêu chí để một dự án phải thực hiện việc đánh giá tác động môi trường, trong đó có việc sử dụng đất có mặt nước như dự án nêu trên sẽ thuộc trường hợp phải có đánh giá tác động môi trường, vì nó có yếu tố nhạy cảm về môi trường (Điều 28 khoản 3 điểm d).

Đồng thời tại Điều 35 cũng quy định về thẩm quyền thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường. Trước khi tiến hành thẩm định, tùy vào dự án đầu tư thuộc nhóm nào mà thẩm quyền sẽ thuộc về Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, UBND cấp tỉnh theo Điều 33. Như vậy trong trường hợp này, Bộ VHTTDL chỉ là đơn vị được tham vấn, chứ không phải đơn vị được thẩm định và quyết định phê duyệt báo cáo. Tất nhiên, vì đây là di tích thắng cảnh, nên phần ý kiến của Bộ VHTTDL là rất quan trọng bởi nó còn liên quan đến quy định của Luật Di sản Văn hóa. Ý kiến tham vấn của bộ phải đảm bảo được dự án có thực hiện đúng theo quy định của Luật này hay không.

Dự án này được cấp phép trải qua nhiều công đoạn. Xuất phát từ hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất, thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường, có ý kiến tham vấn của các cơ quan có liên quan. Vì vậy, để xác định trách nhiệm của các bên, cần làm rõ vai trò của các cơ quan có liên quan: Sở Tài nguyên và Môi trường, cấp phê duyệt chủ trương dự án, đơn vị thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường và các đơn vị được tham vấn đã làm tròn trách nhiệm theo luật định hay chưa?

-----------------------------------------

Dự án khu đô thị tại khu 10B phường Quang Hanh, TP. Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh được phê duyệt năm 2021 với quy mô diện tích 31,8ha, tổng vốn đầu tư hơn 1.230 tỉ đồng. Chủ đầu tư là Công ty TNHH Đỗ Gia Capital, có quyền sử dụng khu đất này sau phiên đấu giá. Giá trị trúng đấu giá là 1.192 tỉ đồng, cao hơn giá khởi điểm là 1.145, 3 tỉ đồng.

Dự án có 3,88ha nằm trong khu vực bảo vệ II (vùng đệm) của di sản thiên nhiên vịnh Hạ Long.

Ngày 5.11.2023, Ban Quản lý vịnh Hạ Long, đơn vị quản lý di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long, đã có văn bản gửi Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ninh, Sở Văn hóa và Thể thao Quảng Ninh và UBND TP. Cẩm Phả để phối hợp kiểm tra dự án này.

Thực hiện văn bản chỉ đạo kiểm tra dự án Khu Đô thị tại khu 10B, phường Quang Hanh, TP. Cẩm Phả của UBND tỉnh Quảng Ninh ngày 6.11.2023, đoàn liên ngành do Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì đã kiểm tra hiện trường Dự án Khu Đô thị tại Khu 10B phường Quang Hanh, thành phố Cẩm Phả, vì có thông tin đơn vị thi công dự án đã đổ đất đá xuống Vịnh Hạ Long. Đoàn kiểm tra đã lập biên bản xử lý vi phạm hành chính đối với chủ dự án, yêu cầu chủ dự án dừng thi công. 

Ngày 7.11, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh đã ra Quyết định số 38/QĐ-XPHC xử phạt hành chính đối với Công ty TNHH Đỗ Gia Capital vì trong quá trình thi công dự án đô thị, công ty đã gây ô nhiễm môi trường Di sản Thiên nhiên Thế giới Vịnh Hạ Long.

Căn cứ vào các quy định của Nghị định số 45/2022/NĐ-CP ngày 7.7.2022 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, tổng hình phạt cho 2 hành vi vi phạm của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Đỗ Gia Capital là 125 triệu đồng.

Liên quan vụ việc trên, Bộ VHTTDL ngày 6/11 đã có văn bản gửi Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Ninh. Để hạn chế tác động xấu ảnh hưởng tới di sản, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Ninh chỉ đạo cơ quan liên quan của tỉnh phối hợp với chính quyền địa phương và chủ đầu tư khẩn trương kiểm tra thực tế tại khu vực dự án, đề xuất biện pháp xử lý, bảo vệ các giá trị di sản. Bộ đề nghị hướng dẫn chủ đầu tư thực hiện nghiêm các nội dung đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có ý kiến tại Công văn số 507/BVHTTDL-KHTC, trong đó đặc biệt lưu ý quá trình nghiên cứu, triển khai Dự án cần thực hiện đánh giá tác động môi trường theo hướng dẫn của Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới.

Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh cũng đã ban hành văn bản số 3105/UBND-GTCN&XH chỉ đạo kiểm tra dự án Khu đô thị tại khu 10B (phường Quang Hanh, thành phố Cẩm Phả). Theo đó, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh giao Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Cẩm Phả khẩn trương kiểm tra dự án Khu đô thị tại khu 10B, phường Quang Hanh, thành phố Cẩm Phả; xem xét các vấn đề dư luận, báo chí phản ánh để có biện pháp giải quyết theo thẩm quyền và quy định của pháp luật; báo cáo kết quả thực hiện về Ủy ban nhân dân tỉnh.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh giao Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Quảng Ninh chủ trì phối hợp với các sở, ngành có liên quan và UBND thành phố Cẩm Phả rà soát hồ sơ pháp lý, quy trình thủ tục và các nội dung báo chí phản ánh liên quan đến dự án Khu đô thị tại khu 10B, phường Quang Hanh, thành phố Cẩm Phả, tham mưu, đề xuất theo đúng các quy định của pháp luật, báo cáo UBND tỉnh trong tháng 11/2023.

Theo Thượng Tùng /Người Đô thị