El Niño là hiện tượng khí hậu xảy ra khi lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo Thái Bình Dương nóng lên dị thường, kéo theo thời tiết nóng, khô ở châu Á và mưa lớn bất thường ở nhiều vùng của châu Mỹ. El Niño xuất hiện 3-4 năm một lần, thường kéo dài từ 8-12 tháng hoặc lâu hơn, gây ảnh hưởng lớn đến thời tiết và khí hậu trên toàn thế giới.
Các nhà khoa học quốc tế nhận định, hiện tượng El Niño 2023-2024 không quá khắc nghiệt như đợt El Niño trước đó.
Ngược lại, La Niña xảy ra khi lớp nước biển bề mặt ở trung tâm và phía Đông xích đạo Thái Bình Dương lạnh đi dị thường. La Niña xảy ra cứ sau 2-7 năm, và thường kéo theo các cơn bão mạnh. Theo các nhà khoa học, nửa cuối năm 2024 sẽ xuất hiện một đợt La Niña và kéo dài qua mùa đông ở Bắc bán cầu.
Mưa ở châu Á, khô hạn ở châu Mỹ
Khả năng xảy ra La Niña khiến thế giới có thể trải qua một mùa bão nhiệt đới "hiếu động" kỷ lục ở Đại Tây Dương, nhưng ở mức trung bình hoặc dưới trung bình tại Đông và Trung Thái Bình Dương, theo dự báo của Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Mỹ (NOAA).
Ở Tây Bắc Thái Bình Dương, nơi bão có thể ảnh hưởng tới các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Việt Nam và Philippines, dự báo chỉ ra rằng, mặc dù có La Nina, số lượng bão vẫn gần như ở mức bình thường hoặc cao hơn một chút so với bình thường.
Chuyển từ El Niño sang La Niña báo hiệu mưa nhiều hơn ở châu Á và khô hạn ở châu Mỹ.
Hồi đầu tháng 1, Reuters trích báo cáo của các nhà khí tượng học và các nhà phân tích nông nghiệp cho thấy, những khu vực chuyên sản xuất lúa gạo và dầu cọ như Úc, Đông Nam Á và Ấn Độ sẽ đón nhận lượng mưa cao hơn, thúc đẩy sản xuất và thu nhập nông nghiệp. Dĩ nhiên, mưa cần phải rơi xuống trước khi trồng để có độ ẩm đất tốt hoặc rơi thường xuyên trong mùa sinh trưởng của cây cối.
Sự khởi phát của La Nina vào tháng 7 - 9 có thể gây ra một mùa thu khô ở Vành đai ngô (khu vực Trung Tây và một phần miền Nam nước Mỹ), mang lại lợi ích cho nông dân Mỹ bằng cách đẩy nhanh vụ thu hoạch, nhưng nó cũng có thể làm giảm lượng nước trên các con sông tại đây, cản trở loại hình vận tải bằng sà lan và giảm diện tích đồng cỏ chăn thả, ảnh hưởng đến ngành chăn nuôi.
Việt Nam: Bão có thể hình thành ngay trên biển Đông
Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, hiện nay, hiện tượng El Niño đã suy giảm, nhưng từ tháng 7 - 9 có khả năng chuyển sang trạng thái La Niña với xác suất 65-75%. Từ tháng 10 - 12, La Niña có xác suất xuất hiện lên đến 75-90%. Càng về cuối năm, xác suất xuất hiện càng lớn, gây ra diễn biến rất phức tạp cho mùa bão năm 2024.
Mưa, bão, lụt có thể gây ra nhiều thiệt hại tới đời sống người dân. Ảnh: vietnam.vn
"Trạng thái khí quyển khi chuyển từ El Niño sang La Niña (từ pha nóng sang pha lạnh) khi kết hợp cùng với biến đổi khí hậu sẽ tiếp tục tác động làm gia tăng tính cực đoan. Vì vậy, nửa cuối năm 2024 sẽ có diễn biến thiên tai phức tạp gồm cả nắng nóng, hạn mặn, giông lốc, mưa đá hơn mức bình thường. Đây là kịch bản tác động khá giống với hình thái diễn biến La Niña năm 2020" - ông Hoàng Đức Cường, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn, cho biết trong một hội nghị hồi tháng 5.
Cuối tháng 6, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, từ nay đến cuối năm sẽ có khả năng xuất hiện từ 10-12 cơn bão hoạt động trên khu vực Bắc biển Đông và khả năng 5-7 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp tới Việt Nam, không loại trừ khả năng xuất hiện nhiều cơn bão trên biển Đông
Khi bão xuất hiện trên biển Đông, chúng sẽ diễn biến rất nhanh và khó lường, khiến việc phòng chống bão trên biển Đông sẽ gặp khó khăn hơn.
"Phần lớn các cơn bão trước đây hình thành trên Thái Bình Dương, vượt qua Philippines rồi đi vào biển Đông thì nước ta sẽ có 3 - 5 ngày chuẩn bị, theo dõi và ứng phó. Nhưng năm nay có thể có những cơn bão hình thành ngay trên biển Đông, có thể khi chúng tôi vừa phát tin là trong 24 - 48 giờ tới nó có thể đi sát vào ven bờ. Vì vậy, công tác ứng phó phải rất kịp thời.", ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, nhận xét.
Theo Trang Linh/KH&PT
