Một nghiên cứu mới đây đã cảnh báo rằng biến đổi khí hậu có thể gây ra sự lở đất dưới vùng nước ở Nam Cực, dẫn đến những cơn sóng thần khổng lồ.
Sau khi khoan vào lõi trầm tích dưới đáy biển Nam Cực, các nhà khoa học phát hiện ra trong thời kỳ nóng lên toàn cầu trước đây, khoảng 3 và 15 triệu năm trước, các lớp trầm tích đã xuất hiện sự lỏng lẻo và trượt xuống dẫn đến những cơn sóng thần khổng lồ ập vào bờ biển Nam Mỹ, New Zealand và Đông Nam Á.
Giờ đây, khi biến đổi khí hậu làm các đại dương ấm lên, các nhà nghiên cứu lo sợ rằng những cơn sóng thần này có thể bùng phát lại. Sự kết thúc các thời kỳ băng giá định kỳ trên Trái Đất khiến các tảng băng co lại và rút đi, làm giảm tải trọng lên các mảng kiến tạo Trái Đất, khiến chúng bật ngược lên trong quá trình bật ngược đẳng tĩnh. Sau khi các lớp trầm tích yếu hình thành với số lượng đủ lớn, lục địa ở Nam Cực dâng lên đã gây ra các trận động đất làm cho lớp sỏi thô trượt khỏi rìa thềm lục địa, dẫn đến lở đất và sóng thần.
Các nhà nghiên cứu chưa biết chắc chắn nguyên nhân thúc đẩy sạt lở đất dưới biển trong quá khứ ở khu vực này, nhưng họ suy đoán khả năng cao nhất là do sự tan chảy của sông băng do khí hậu ấm lên. Kỷ băng hà kết thúc khiến những dải băng co lại và thu hẹp, làm giảm áp lực lên mảng kiến tạo của Trái Đất, khiến chúng bật lên trong quá trình mang tên isostatic rebound.
Sau khi những lớp trầm tích yếu tích tụ đủ số lượng, sự vận động của lục địa Nam Cực gây ra động đất khiến lớp sỏi thô bên trên trầm tích trượt khỏi rìa thềm lục địa, dẫn tới sạt lở và sóng thần. Quy mô của sóng thần cổ đại chưa được xác định rõ, nhưng các nhà khoa học ghi nhận hai trận sạt lở dưới biển gần đây sản sinh sóng thần khổng lồ gây thiệt hại nghiêm trọng. Trận sóng thần cao 13 m ở Grand Banks năm 1929 khiến 28 người thiệt mạng ngoài khơi Canada và trận sóng thần cao 15 m ở Papua New Guinea cướp đi mạng sống của 2.200 người.
Với nhiều lớp trầm tích chôn vùi bên dưới đáy biển Nam Cực và sông băng phía trên chậm rãi tan chảy, các nhà nghiên cứu cảnh báo lở đất và sóng thần có thể tái diễn trong tương lai.
Jenny Gales, giảng viên về thủy văn và thăm dò đại dương tại Đại học Plymouth tại Anh, cho biết: "Những phát hiện của chúng tôi nhấn mạnh việc chúng ta cần khẩn trương nâng cao những hiểu biết về biến đổi khí hậu toàn cầu và ảnh hưởng của nó đến sự ổn định của khu vực Nam Cực, cũng như khả năng xảy ra sóng thần trong tương lai”.
An Đông (T/h)
