Xu hướng khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam
- Cập nhật: Thứ năm, 19/10/2023 | 3:49:08 PM
QLMT - Khu công nghiệp sinh thái đang là xu hướng tất yếu. Khu công nghiệp và doanh nghiệp sinh thái được ưu tiên hỗ trợ về thông tin, khoa học kỹ thuật, công nghệ, tạo điều kiện xuất khẩu hàng hóa, quảng bá thương hiệu,...
Xu hướng chuyển đổi sang khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam
Trong giai đoạn 2015 -2019, Việt Nam đã thực hiện thí điểm chuyển đổi một số khu công nghiệp thông thường sang mô hình khu công nghiệp sinh thái như: Hòa Khánh tại thành phố Đà Nẵng, Khánh Phú tại tỉnh Ninh Bình, Trà Nóc 1 và 2 tại thành phố Cần Thơ.
Từ năm 2020 đến nay, việc chuyển đổi sang khu công nghiệp sinh thái tiếp tục được mở rộng đối với các khu công nghiệp: Đình Vũ (thành phố Hải Phòng), Amata (Đồng Nai) và Hiệp Phước (thành phố Hồ Chí Minh).
Như vậy đến nay, đã có 7 khu công nghiệp đang thực hiện chuyển đổi sang khu công nghiệp sinh thái dưới sự hỗ trợ của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Việc hỗ trợ tập trung vào các giải pháp kỹ thuật nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp và khu công nghiệp đẩy mạnh thực hiện hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn và hiện thực hóa các liên kết cộng sinh công nghiệp.
Song song với việc hỗ trợ kỹ thuật, từ năm 2015 đến nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với UNIDO tổ chức đào tạo tập huấn cho các cán bộ quản lý nhà nước liên quan đến khu công nghiệp ở trung ương, địa phương và cán bộ kỹ thuật tại các doanh nghiệp trong khu công nghiệp về: mô hình khu công nghiệp sinh thái, tiêu chí về khu công nghiệp sinh thái (theo tiêu chuẩn trong nước và quốc tế); kinh nghiệm quốc tế trong việc xây dựng chính sách và thực hiện khu công nghiệp sinh thái; các hoạt động thực hành tốt nhất về chuyển đổi sang mô hình khu công nghiệp sinh thái, doanh nghiệp sinh thái như hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn, cộng sinh công nghiệp...
Chính vì thế, hiện nay, việc chuyển đổi từ khu công nghiệp thông thường sang mô hình khu công nghiệp sinh thái không chỉ dừng lại ở các khu công nghiệp trong khuôn khổ hợp tác giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các nhà tài trợ quốc tế mà đã được lan tỏa sang các khu công nghiệp khác với nguồn vốn tự thực hiện từ khu vực tư nhân (VD: khu công nghiệp Nam Cầu Kiền ở Hải Phòng, các khu công nghiệp của Tập đoàn Becamex; các khu công nghiệp xanh, tiết kiệm năng lượng của tập đoàn VSIP,...). Đồng thời, các địa phương đã coi mô hình khu công nghiệp sinh thái là xu hướng phát triển tất yếu các khu công nghiệp trong thời gian tới, lồng ghép việc phát triển các khu công nghiệp theo hướng bền vững vào các chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, từ đó, thể hiện cam kết mạnh mẽ của địa phương trong việc phát triển kinh tế cân bằng với đảm bảo yếu tố môi trường và xã hội.
Ảnh minh hoạ
Thuận lợi và khó khăn đối với các khu công nghiệp Việt Nam
Đánh giá về những thuận lợi, khó khăn mà các khu công nghiệp tại Việt Nam phải đối mặt, ông Lê Thành Quân, Vụ trưởng Vụ Quản lý các khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, về thuận lợi, Việt Nam là một trong số ít quốc gia trên thế giới thành công trong việc thể chế hóa mô hình khu công nghiệp sinh thái tại các văn bản quy phạm pháp luật. Cụ thể, các Nghị định 82/2018/NĐ-CP ngày 22/5/2018 và 35/2022/NĐ-CP (thay thế Nghị định 82/2018/NĐ-CP) của Chính phủ về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế đã quy định cụ thể khái niệm, mục tiêu, chính sách khuyến khích, hỗ trợ phát triển, tiêu chí xác định, trình tự thủ tục chứng nhận, chứng nhận lại, thu hồi giấy chứng nhận và giám sát đánh giá thực hiện việc chuyển đổi và xây dựng mới khu công nghiệp sinh thái, doanh nghiệp sinh thái. Thực hiện cộng sinh công nghiệp là một trong những tiêu chí thực hiện kinh tế tuần hoàn; đồng thời việc chuyển đổi và xây dựng mới khu công nghiệp sinh thái được khuyến khích theo quy định tại Nghị định 08/2022/NĐ-CP ngày 10/1/2022 của Chính phủ hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường.
Yếu tố thuận lợi thứ hai là, các cơ quan quản lý Nhà nước về khu công nghiệp từ trung ương đến địa phương đã có nhận thức rõ nét về khái niệm, lợi ích cũng như điều kiện để chuyển đổi và xây dựng mới khu công nghiệp sinh thái. Đối với doanh nghiệp phát triển hạ tầng khu công nghiệp và doanh nghiệp thứ cấp, trên cơ sở hiểu rõ lợi ích và định hướng của Chính phủ, doanh nghiệp sẽ chủ động xây dựng lộ trình và thực hiện giải pháp chuyển đổi, xây dựng mới khu công nghiệp sinh thái theo chiến lược sản xuất kinh doanh và tham gia các chuỗi giá trị toàn cầu.
Về dài hạn, chuyển đổi mô hình khu công nghiệp thông thường sang mô hình khu công nghiệp sinh thái giúp thu hút làn sóng đầu tư mới, chất lượng cao. Khu công nghiệp và doanh nghiệp sinh thái được ưu tiên hỗ trợ về thông tin, khoa học kỹ thuật, công nghệ, tạo điều kiện xuất khẩu hàng hóa, quảng bá thương hiệu và tham gia các chuỗi giá trị; ưu tiên tiếp cận các khoản vay ưu đãi từ các ngân hàng, tổ chức tài chính cũng như các ưu đãi đầu tư.
Việc chuyển đổi theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn trong các khu công nghiệp là một trong những giải pháp khắc phục những ảnh hưởng của hoạt động công nghiệp đến môi trường, giảm lãng phí tài nguyên và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Các doanh nghiệp trong khu công nghiệp chủ động đầu tư, tìm kiếm và thực hiện các giải pháp sử dụng hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn, hợp tác cộng sinh công nghiệp, từ đó giảm chi phí đầu vào thông qua tận dụng nguồn nguyên liệu giá rẻ, giảm chi phí vận hành, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp. Hơn nữa, các sản phẩm đảm bảo chất lượng và có trách nhiệm với môi trường có lợi thế cạnh tranh cao hơn, đặc biệt đối với các thị trường phát triển.
Về rào cản, hiện còn thiếu sự đồng bộ giữa các quy định như các văn bản hướng dẫn còn thiếu và chưa thống nhất, điển hình như trong quy định về tái sử dụng nước và chất thải trong khu công nghiệp, gây khó khăn cho triển khai thực hiện các hoạt động cộng sinh công nghiệp;
Thứ hai là, chi phí cho việc thực hiện các giải pháp chuyển đổi hoặc xây dựng mới khu công nghiệp sinh thái đòi hỏi nguồn vốn đầu tư lớn hoặc các giải pháp kỹ thuật tiên tiến trong khi nguồn lực của doanh nghiệp có hạn; do đó, cần đẩy mạnh huy động nguồn lực từ các tổ chức quốc tế, hiệp hội doanh nghiệp, quỹ tài chính khí hậu, đối tác chuyển đổi năng lượng cũng như các ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính xanh. Bên cạnh đó, cần bổ sung thêm các ưu đãi về tài chính để khuyến khích doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi và xây dựng mới khu công nghiệp sinh thái.
Tháo gỡ những rào cản
Hiện nay, theo chức năng, nhiệm vụ quản lý Nhà nước về khu công nghiệp, khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang phối hợp với các Bộ, ngành, cơ quan liên quan thúc đẩy các giải pháp nêu trên để tạo môi trường thuận lợi và khuyến khích triển khai khu công nghiệp sinh thái.
Một là, đẩy mạnh hỗ trợ xây dựng chính sách, hướng dẫn liên quan đến khu công nghiệp sinh thái, xây dựng hệ thống thông tin hỗ trợ đánh giá, chứng nhận khu công nghiệp sinh thái, đồng thời, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan nghiên cứu, đề xuất phương án tháo gỡ các rào cản và giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện khu công nghiệp sinh thái.
Hai là, tiếp tục đẩy mạnh việc hỗ trợ kỹ thuật tại các khu công nghiệp để hoàn thành các yêu cầu, điều kiện của khu công nghiệp sinh thái theo quy định trong nước và hướng tới các tiêu chuẩn quốc tế; hỗ trợ hoàn thiện việc công nhận một số khu công nghiệp sinh thái.
Ba là, tăng cường kết nối giữa khu vực công và khu vực tư nhân để huy động nguồn lực, đặc biệt nguồn lực từ khu vực tư nhân, đẩy nhanh việc thực hiện khu công nghiệp sinh thái; vận động, huy động thêm nguồn lực từ các tổ chức quốc tế, hiệp hội doanh nghiệp, quỹ tài chính khí hậu, đối tác chuyển đổi năng lượng và các nguồn lực khác cho biến đổi khí hậu cũng như kết nối với các ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính xanh để huy động thêm nguồn lực thực hiện khu công nghiệp sinh thái.
Bốn là, tăng cường các hoạt động tập huấn đào tạo nâng cao năng lực cho các cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương, địa phương, doanh nghiệp phát triển hạ tầng khu công nghiệp và doanh nghiệp trong khu công nghiệp; đẩy mạnh hơn nữa hoạt động truyền thông, phổ biến về khu công nghiệp sinh thái.
Năm là, tiếp tục phối hợp với các nhà tài trợ, cơ quan, tổ chức liên quan vận động tài trợ phát triển khu công nghiệp sinh thái, gắn kết chặt chẽ khu công nghiệp sinh thái với tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn theo đúng định hướng của Chính phủ.
DUY ANH (T/h)
Tags công nghiệp sinh thái Khu công nghiệp chuyển đổi rào cản
Các tin khác
Bộ Công Thương khẩn trương triển khai các hoạt động nhằm sớm phổ biến Nghị định số 32 về cụm công nghiệp và thông tư hướng dẫn thực hiện.
Dự án Triển khai khu công nghiệp sinh thái (KCNST) tại Việt Nam theo hướng tiếp cận từ Chương trình KCNST toàn cầu vừa được tổng kết. Các nỗ lực xây dựng, chuyển đổi theo mô hình này đã lan tỏa và sẽ tiếp tục được duy trì.
Tại Việt Nam, các khu công nghiệp (KCN) đã đóng góp tích cực cho tăng trưởng kinh tế, nhưng chưa đóng góp nhiều cho tăng trưởng xanh và bền vững bởi những tác động của nó đến môi trường sinh thái. Trước xu hướng phát triển bền vững và tăng trưởng xanh là xu thế bao trùm toàn thế giới và xuất phát từ đòi hỏi thực tiễn trong nước, việc chuyển đổi và phát triển các KCN bền vững tại Việt Nam là một trong những giải pháp mang tính cấp thiết cần phải đặt lên hàng đầu.
Những năm qua, Hà Nội chú trọng quy hoạch, xây dựng cụm công nghiệp tại các làng nghề, từ đó góp phần quan trọng thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển. Đặc biệt, các cụm công nghiệp còn giải quyết hiệu quả vấn đề ô nhiễm môi trường, tạo thêm nhiều việc làm và nguồn thu cho lao động nông thôn...
