Vấn đề ô nhiễm môi trường tại làng nghề sản xuất bún Khắc Niệm một phần do chất thải và nước thải từ các hộ chăn nuôi, song chủ yếu do nước thải từ sản xuất bún do nồng độ hữu cơ cao, nước thải sau khi ngâm gạo được xả ra ngoài môi trường bị phân hủy, lên men, bốc mùi, gây ảnh hưởng tới cuộc sống người dân và nguồn nước tưới cho nông nghiệp. Tổng số hộ làm bún và chăn nuôi 207 hộ, trong đó làm bún, bánh 153 hộ, chăn nuôi 54 hộ. Với quy mô và công suất sản xuất hiện nay tổng lượng nước thải sản xuất khoảng 4500-5000 m3/ngày, đêm. Trước thực trạng đó, thành phố đã chỉ đạo phường Khắc Niệm tích cực tuyên truyền, vận động các hộ xây dựng bể Biogas, đến nay đạt 99,5% (206/207 hộ, 1 hộ gia đình không còn diện tích đất đào bể Biogas. Tuy nhiên việc xử lý qua bể biogas chỉ xử lý sơ bộ, giảm một phần ô nhiễm. Vì vậy, phường Khắc Niệm đã thí điểm thực hiện xử lý nước thải tại 2 ao trước khu phố Tiền Ngoài bằng chế phẩm sinh học và vớt bèo, hút bùn góp phần làm giảm ô nhiễm nguồn nước ở 2 ao, tổng kinh phí 200 triệu đồng.

Trên thực tế, năm 2018, thành phố đã phê duyệt dự án cải tạo Công trình xử lý nước thải làng nghề làm bún, công suất 400 m3/ ngày, đêm, tổng mức đầu tư hơn 2,5 tỷ đồng, giao Ban Quản lý dự án xây dựng thành phố làm chủ đầu tư phối hợp với Viện Khoa học Thủy lợi, Tổ chức phi chính phủ Borda triển khai thực hiện. Năm 2021, thành phố giao Công ty Cổ phần Thoát nước và Xử lý nước thải Bắc Ninh vận hành trạm xử lý nước thải tại Khắc Niệm. Tuy nhiên hiện nay công suất và công nghệ xử lý chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra. Đề án "Tổng thể xử lý ô nhiễm môi trường làng nghề phường Khắc Niệm giai đoạn 2022-2025” trong đó định hướng xử lý bằng phương pháp sinh học (sử dụng vi sinh IMO) đang được triển khai xây dựng. Qua một số thử nghiệm ban đầu cho thấy việc sử dụng vi sinh có hiệu quả trong việc giảm thiểu mùi hôi thối của nước thải và bùn thải. Sau khi mô hình thí điểm đạt hiệu quả sẽ triển khai, nhân rộng trên địa bàn toàn phường, kỳ vọng hiệu quả khả thi ở những năm tới.

Về làng nghề giấy Phong Khê, nước sử dụng cho các cơ sở sản xuất trong làng nghề Phong Khê đa phần sử dụng nguồn nước từ các giếng khoan. Lượng nước thải phát sinh khoảng 20.000 m3/ngày, đêm. Trước kia, nước thải từ các cơ sở sản xuất xả trực tiếp vào kênh tiêu dẫn ra sông Ngũ Huyện Khê, một phần nước thải của một số cơ sở tại CCN Phong Khê I và làng nghề được thu gom về Nhà máy xử lý nước thải làng nghề Phong Khê để xử lý. Với đặc thù nước thải của giấy Kraft và giấy vàng mã sản xuất từ nguyên liệu giấy, bìa phế liệu, sử dụng lượng lớn phẩm màu, hóa chất các loại nên nước thải thường có các thông số ô nhiễm vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp ngành giấy và bột giấy từ 20 đến 30 lần. Đối với rác thải công nghiệp phát sinh, chủ yếu là xỉ than, rác lề thủy lực và các tạp chất khác... hầu hết được thu gom, đổ thải tại bãi rác thải của phường (đã tồn tại nhiều năm) hoặc các khu vực đất trống, ven sông Ngũ Huyện Khê hoặc đốt cùng với các nhiên liệu khác trong quá trình vận hành lò hơi. Khí thải phát sinh từ lò hơi hầu hết chưa lắp đặt hệ thống xử lý khí thải hoặc có nhưng không đạt quy chuẩn hiện hành.

Từ năm 2021, thực hiện quyết tâm chính trị của tỉnh, chất lượng môi trường tại làng giấy Phong Khê được cải thiện đáng kể. Hầu hết các cơ sở sản xuất bước đầu có chuyển biến về mặt ý thức chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường. Chất lượng môi trường không khí được cải thiện, từ 297 ống khói nay còn khoảng 60 ống khói; 100% hệ thống nước thải được xây dựng tuần hoàn, đạt loại B1, có thể tái sản xuất; rác thải được thu gom, vận chuyển, xử lý với đơn vị có đủ chức năng, không còn tồn đọng ngoài môi trường. Đồng thời, đã thành lập, duy trì hiệu quả 5 tổ tự quản tại 2 CCN và 3 khu phố về môi trường, đáp ứng cơ bản các chỉ tiêu môi trường cho phép.

Đề án "Tổng thể xử lý ô nhiễm môi trường phường Phong Khê, thành phố Bắc Ninh, giai đoạn 2022-2030” sẽ thực hiện lộ trình chuyển đổi, di dời các cơ sở, doanh nghiệp sản xuất giấy trong khu dân cư, thời gian trước ngày 31-12-2024; chuyển đổi, di dời các cơ sở sản xuất giấy trong 2 CCN Phong Khê I và Phong Khê II, thời gian trước ngày 31-12-2029. Thành phố đang phối hợp với các sở, ngành của tỉnh triển khai các nội dung, nhiệm vụ trong Đề án, bảo đảm các yếu tố môi trường bền vững tại các làng nghề, song hành cùng sự phát triển kinh tế- xã hội của thành phố.

Theo Hoài Anh/Báo Bắc Ninh