Tại Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Bộ Chính trị đã xác định "đô thị hóa và phát triển đô thị trở thành động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội”, chỉ đạo "quy hoạch đô thị và phát triển kết cấu hạ tầng các đô thị phải đi trước một bước và tạo ra nguồn lực chủ yếu cho phát triển đô thị”, "Tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật và ban hành các cơ chế, chính sách có tính đột phá vượt trội cho phát triển đô thị bền vững, thúc đẩy kinh tế khu vực đô thị tăng trưởng nhanh, hiệu quả”. Nghị quyết cũng đã nêu tại "Nhiệm vụ và giải pháp”: Tăng cường khai thác sử dụng hệ thống không gian ngầm, công trình ngầm đô thị, không gian đa chức năng của đô thị. Thực hiện ngầm hóa toàn bộ các đường dây, cáp dịch vụ công cộng tại đô thị… Khai thác hiệu quả và bền vững … các không gian công cộng như vỉa hè trong phát triển kinh tế khu vực đô thị”.

Về hoàn thiện chính sách, pháp luật, được biết Bộ Xây dựng đang tiến hành nghiên cứu, xây dựng Luật điều chỉnh về quản lý không gian ngầm đô thị. Thời gian tới sẽ rà soát các định hướng, chiến lược phát triển kết cấu hạ tầng, xác định các chỉ tiêu phù hợp với thực trạng và tiềm năng phát triển. Hoàn thiện quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức, đơn giá xây dựng liên quan đến lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật. Đồng thời, xây dựng cơ chế, chính sách huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật đô thị.

Thủ đô Hà Nội là trung tâm hành chính, chính trị cũng như là trung tâm thương mại lớn, nơi tập trung nhiều đầu mối giao thông đường sắt, đường thuỷ và đường bộ; giao lưu, trao đổi hàng hoá, là tiền đề cho sự phát triển kinh tế, văn hoá và du lịch. Bên cạnh nhiều thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, Thành phố cũng đứng trước không ít những khó khăn như những biến động về mặt dân cư lớn, quản lý đô thị, trật tự chính trị và an toàn xã hội. Các quận nội thành cũ có mật độ dân số của quận cao, đặc biệt là khu vực phố cổ cũng tạo không ít khó khăn cho những chính sách phát triển bền vững.

Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình số 03-CTr/TU ngày 17/3/2021 về "Chỉnh trang đô thị, phát triển đô thị và kinh tế đô thị thành phố Hà Nội giai đoạn 2021 - 2025", giao Sở Xây dựng là cơ quan thường trực.

(1) Nâng cao chất lượng, hiệu quả, tính khả thi của công tác chỉnh trang, hiện đại hóa đô thị tại các khu vực trung tâm; cải tạo, chỉnh trang các khu vực đô thị cũ (về hạ tầng kỹ thuật đô thị…) góp phần xây dựng cảnh quan thành phố xanh, văn minh, hiện đại.(2) … Ưu tiên xây dựng không gian ngầm đô thị theo hướng tích hợp đa chức năng.

(3) Phát triển đô thị xanh, bền vững, thông minh, hiện đại...

(4) Tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý đô thị, trật tự xây dựng, an toàn giao thông, đảm bảo kỷ cương và văn minh đô thị.

(5) Phát triển mạnh mẽ kinh tế đô thị, …; chú trọng các mô hình kinh tế chia sẻ, kinh tế ban đêm, phát triển thêm các tuyến phố đi bộ,… và các loại hình kinh doanh mới gắn với đặc thù đô thị nhằm phát huy lợi thế, nâng cao sức cạnh tranh của kinh tế Thủ đô.

Nhằm góp phần xây dựng chính sách, pháp luật về hạ tầng kỹ thuật đô thị, Sở Xây dựng Hà Nội xin trình bày một số nội dung liên quan đến công tác quản lý nhà nước đối với hệ thống vỉa hè, các hệ thống hạ tầng kỹ thuật liên quan như hệ thống cấp nước, thoát nước, cây xanh, chiếu sáng, hệ thống công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật (tuy-nen, hào kỹ thuật, cống bể để đi ngầm cáp điện lực, thông tin); công tác hạ ngầm các đường dây, cáp điện lực, viễn thông đi nổi trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian qua; các khó khăn, vướng mắc; các bài học rút ra và các đề xuất, kiến nghị đối với Cục hạ tầng - Bộ Xây dựng và các cơ quan cấp trên.

Vỉa hè là một bộ phận quan trọng của giao thông đô thị, với chức năng chủ yếu phục vụ giao thông (giao thông tĩnh và dành cho người đi bộ). Đồng thời, vỉa hè còn gánh vác chức năng quan trọng là không gian (ngầm và nổi) cho hệ thống hạ tầng đô thị như cấp nước, thoát nước, cấp điện, thông tin liên lạc, chiếu sáng v.v… Vỉa hè cũng là không gian cho cây xanh, cây hoa, thảm cỏ … cùng với các vật kiến trúc khác gắn với sinh hoạt đô thị như các loại hình kinh doanh đường phố, trạm ATM, trạm chờ xe công cộng, trạm dừng đỗ xe, vệ sinh công cộng và các kiến trúc chỉ dẫn đô thị, kiến trúc văn hóa, trang trí khác. Đường – Vỉa hè – Vườn hoa – Quảng trường là bộ mặt của đô thị, có vai trò chủ yếu tạo dựng cảnh quan đô thị. Do đó, đầu tư xây dựng và quản lý vỉa hè gắn chặt với hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị cả đi ngầm lẫn đi nổi, nó gắn chặt với cảnh quan đô thị, liên quan đến kỹ thuật và cả mỹ thuật mang tính hệ thống của cả khu vực hay của cả đô thị.

Trong những năm qua, song song với việc đầu tư các tuyến đường mới có hạ thống hạ tầng đồng bộ, vỉa hè các tuyến phố chính của Hà Nội đã được đầu tư nâng cấp cải tạo, mang lại vẻ đẹp mới cho đô thị.

Trong quá trình triển khai, bên cạnh những ưu điểm, vẫn tồn tại một số tuyến phố có chất lượng hè không đảm bảo, hư hỏng trong thời gian ngắn sau khi đưa vào sử dụng. Sở Xây dựng Hà Nội được UBND Thành phố giao kiểm tra chất lượng các dự án lát hè trên địa bàn các quận, huyện, nhận thấy những bất cập trong hồ sơ khảo sát thiết kế, chất lượng vật liệu, quy trình thi công và bảo dưỡng là những lý do khiến một số vỉa hè hư hại. Nguyên nhân đầu tiên là việc khảo sát, thiết kế các dự án cải tạo vỉa hè chưa đầy đủ thông tin như số lượng, vị trí công trình ngầm, các khớp nối hạ tầng kỹ thuật, nơi quy hoạch bãi đỗ xe, số liệu địa chất, hiện trạng sử dụng vỉa hè. Hồ sơ nhiều công trình chưa có thiết kế chi tiết giải pháp xử lý tại các khớp nối hạ tầng kỹ thuật, công trình ngầm, tủ điện, chân cột đèn, gốc cây.

Đối với một số dự án sử dụng đá tự nhiên lát vỉa hè, thuyết minh thiết kế trong hồ sơ chưa nêu rõ tiêu chí để lựa chọn kích thước viên đá tùy theo đặc điểm, yêu cầu sử dụng của từng tuyến phố. Vì vậy, tỷ lệ kích thước của viên đá lát (độ dày so với kích thước dài, rộng) chưa phù hợp. Công tác khảo sát, đánh

giá nguồn cung cấp vật liệu đá tự nhiên tại một số dự án chưa đầy đủ để có cơ sở lựa chọn chủng loại yêu cầu kỹ thuật phù hợp, đảm bảo các tiêu chí theo thiết kế.

Thứ hai là việc kiểm soát, nghiệm thu vật liệu đá lát tại một số công trình chưa đảm bảo quy định, một số viên không đủ khả năng chịu lực uốn, chịu mài mòn theo tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia. Bên cạnh đó, một số mẫu đá có thớ đá phân tách tự nhiên, không nhìn thấy được bằng mắt thường, chỉ khi đưa vào máy uốn mới phát hiện. Những viên đá này không đạt yêu cầu độ bền uốn cong.

Thứ ba là quy trình, kỹ thuật thi công các lớp kết cấu vỉa hè tại một số dự án cũng bị đánh giá là chưa đúng; không có giải pháp kết nối xử lý một số đường ống thoát nước của cơ quan, hộ dân xung quanh. Đặc thù lát đá vỉa hè thường thi công đêm nhưng việc giám sát chưa thường xuyên nên những vướng mắc phát sinh như vị trí bó gốc cây, cột điện, tủ điện chưa được giải quyết.

Nguyên nhân thứ tư là một số tuyến phố đã đầu tư cải tạo vỉa hè nhưng chưa đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, trong quá trình sử dụng, đơn vị hạ ngầm thoát nước, điện lực, viễn thông khi hoàn trả không đảm bảo kỹ thuật, dẫn tới vỉa hè hư hại, xuống cấp.

Thứ năm, quá trình duy tu bảo dưỡng sau đầu tư một số vỉa hè không tốt, có nơi sử dụng không đúng công năng. Kết cấu hè phố được thiết kế chỉ áp dụng cho người đi bộ, xe thô sơ, nhưng thực tế lại thành nơi dừng đỗ của ôtô hoặc làm vị trí lên xuống của nhiều phương tiện tải trọng lớn. Giờ cao điểm, xe cơ giới di chuyển trên vỉa hè một số tuyến phố; nhiều điểm bị chiếm dụng làm nơi kinh doanh, ảnh hưởng xấu đến độ bền của vật liệu. Ban đầu chỉ một viên đá bị vỡ nhưng việc thay thế không làm kịp thời, tiếp tục chịu tác động của phương tiện nên nhiều viên đá liền kề nứt vỡ tạo thành khu vực xuống cấp.

Vì vậy phải quản lý chặt ngay từ khâu lập hồ sơ thiết kế, kiểm soát nguồn gốc các loại đá lát. Các quận huyện thực hiện đúng yêu cầu chỉ lát hè phố kết cấu cứng (như lát bằng đá tự nhiên trên lớp lót bê tông) khi đáp ứng yêu cầu đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật - hạ ngầm hệ thống hạ tầng kỹ thuật: cấp thoát nước, cây xanh, chiếu sáng, cáp điện, thông tin liên lạc, chỉnh trang mặt tiền.

Bên cạnh các giải pháp về kỹ thuật, về quản lý, khai thác, sử dụng, Sở Xây dựng cũng được UBND Thành phố giao chủ trì phối hợp với các Sở, ngành tham mưu, xây dựng "Đề án Quản lý, khai thác, sử dụng lòng đường, hè phố trên địa bàn Thành phố” với các nội dung chính sau:

(1) Mục tiêu bao gồm:

- Thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm tăng diện tích giao thông tĩnh;

- Công khai, minh bạch, kiểm soát chặt chẽ việc khai thác, sử dụng lòng đường, vỉa hè ngoài mục đích giao thông trên địa bàn Thành phố;

(2) Phạm vi thực hiện Đề án: Đề án thực hiện trên địa bàn toàn Thành phố. Đối với các nội dung có tính chất thí điểm (như: Sử dụng một phần lòng đường để trông xe; Sử dụng một phần hè phố để trông xe, kinh doanh) được thực hiện theo lộ trình, trước mắt trong phạm vi hẹp (một số tuyến phố, các quận lõi), sau khi tổng kết đánh giá mới từng bước nhân rộng tại các khu vực đô thị trên địa bàn toàn Thành phố.

Phạm vi và thời gian thực hiện thí điểm như sau: Giai đoạn 1: thực hiện tại quận Hoàn Kiếm; Giai đoạn 2: thực hiện tại các quận Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng; Giai đoạn 3: thực hiện tại các quận Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm, Hà Đông, Thanh Xuân, Long Biên, Hoàng Mai, Cầu Giấy, Tây Hồ và thị xã Sơn Tây; Giai đoạn 4: thực hiện tại các thị trấn thuộc UBND 17 huyện. UBND Thành phố quyết định về thời gian, phạm vi thực hiện giải pháp khai thác, sử dụng lòng đường, hè phố ngoài mục đích giao thông trên cơ sở Đề án do UBND cấp huyện lập, trình và đề xuất của Liên Sở. Việc triển khai thực hiện giai đoạn sau được căn cứ kết quả đánh giá sơ kết kết quả thực hiện giai đoạn trước.

- Giai đoạn trước năm 2008 do nhiều nguyên nhân khách quan (như nguồn vốn đầu tư hạn hẹp, các tuyến phố chưa được xây dựng theo quy hoạch) và chủ quan, hệ thống công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật đô thị sử dụng chung chưa được quan tâm đầu tư và xây dựng đồng bộ, ngoài trừ các tuyến đường được đầu tư xây dựng mới. Tại khu vực nội thành cũ, chỉ có hệ thống cống bể của một số doanh nghiệp thông tin viễn thông, điện lực.

- Đầu tư từ ngân sách Thành phố: Từ năm 2008 trở lại đây, Thành phố chú trọng xây dựng công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật đô thị sử dụng chung (cống bể, hào kỹ thuật) để lắp đặt, hạ ngầm các đường dây, cáp điện lực, thông tin viễn thông đồng bộ; bên cạnh các tuyến đường vành đai, đường xuyên tâm, đường trục chính đô thị và các khu nhà ở, khu đô thị mới được được đầu tư xây dựng đồng bộ hệ thống công trình ngầm HTKT sử dụng chung. Để chuẩn bị kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội (năm 2010), UBND Thành phố đã giao cho các Sở, ngành triển khai 29 dự án chỉnh trang các tuyến phố, trong đó chỉnh trang hạ tầng đồng bộ hạ ngầm các đường dây, cáp đi nổi; giao cho UBND các quận thực hiện chỉnh trang đô thị kết hợp với dự án hạ ngầm, sắp xếp đường dây, cáp đi nổi trên các tuyến phố; kết quả cảnh quan đô thị bướcđầu được cải thiện. Từ năm 2017 đến nay, Thành phố đã giao Sở Thông tin và Truyền thông tiếp nhận công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật sử dụng chung tại 177 tuyến đường, phố (đầu tư từ nguồn vốn ngân sách và tiếp nhận bàn giao từ các dự án phát triển đô thị).

- Đầu tư từ nguồn vốn ngoài ngân sách Thành phố: Để đẩy tiến độ hạ ngầm các đường dây cáp đi nổi đảm bảo an toàn và cảnh quan đô thị, giữa năm 2016 UBND Thành phố Hà Nội đã ký Biên bản ghi nhớ hợp tác đầu tư giữa UBND Thành phố Hà Nội với Tổng Công ty Điện lực Hà Nội và các doanh nghiệp viễn thông về việc hạ ngầm hệ thống đường dây viễn thông và đường dây điện lực trung, hạ áp tại các tuyến phố trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2016 – 2020 theo phương thức xã hội hóa;

Trên cơ sở Quy hoạch viễn thông quốc gia, Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt, UBND Thành phố đã ban hành Quyết định số 5800/QĐ-UBND ngày 22/8/2017 phê duyệt Quy hoạch hạ tầng kỹ thuật viễn thông thụ động trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Mục đích của việc quy hoạch này bao gồm việc đáp ứng yêu cầu về sử dụng chung công trình hạ tầng kỹ thuật giữa các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và giữa các ngành. 

Những chỉ tiêu phải hoàn thành đến năm 2020: Trong giai đoạn từ năm 2017 đến 2020, các tuyến phố chính từ đường vành đai 3 trở vào trung tâm Thành phố sẽ được chỉnh trang thông qua việc hạ ngầm, thanh thải bó gọn và sắp xếp các đường dây đi nổi. 100% mạng cáp viễn thông tại các tuyến đường vành đai của Thành phố, khu đô thị mới, các khu đô thị vệ tinh, khu công nghiệp, cụm khu công nghiệp, khu dân cư mới và khu vực các tuyến đường xây dựng mới... đã và sẽ tiếp tục được hạ ngầm; đã hoàn thành và đang triển khai tại 362 đường, phố trên địa bàn 12 quận theo hình thức xã hội hóa; trong đó quận Hoàn Kiếm đã cơ bản hoàn thành hạ ngầm tại các tuyến phố, đang tiếp tục hạ ngầm các đường dây, cáp đi nổi tại các ngõ trên địa bàn quận. Trong số 362 tuyến phố thực hiện hạ ngầm, đã hoàn thành hạ ngầm đồng bộ tại 210 tuyến đường phố và kết hợp chỉnh trang đô thị sau hạ ngầm góp phần đảm bảo an toàn và cảnh quan đô thị.

- Năm 2021, UBND Thành phố Hà Nội và các doanh nghiệp viễn thông tiếp tục mký Bản ghi nhớ hợp tác giữa UBND Thành phố và các Tổng công ty, công ty, tập đoàn viễn thông về đầu tư trong lĩnh vực viễn thông trên địa bàn thành phố giai đoạn 2021- 2025. Tổng Công ty Điện lực Hà Nội không tham gia do khó khăn về nguồn vốn.

Ngày 15/3/2022 của UBND Thành phố đã ban hành Quyết định số 913/QĐ-UBND về việc phê duyệt Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm thành phố Hà Nội đến năm 2030. Theo hồ sơ Quy hoạch, đánh giá Các vấn đề và hạn chế hiện nay của hệ thống viễn thông và mạng lưới cáp viễn thông khu vực đô thị trung tâm như sau:

(1).Tuy mạng lưới cáp viễn thông đã được xây dựng ngầm và ngầm hóa với khối lượng lớn, tuy nhiên vẫn tồn tại nhiều tuyến viễn thông đi nổi trên cột riêng, trên cột chung với các tuyến điện trung hạ áp, gây mất mỹ quan đô thị và an toàn thông tin.

(2).Hạ tầng viễn thông nói chung và hệ thống cống bể kỹ thuật do chính các nhà mạng đầu tư xây dựng, nên chưa được khai thác chung cho tất cả các nhà mạng, do đó gây lãng phí và khó khăn trong quản lý. Ngoài ra còn gây khó khăn trong việc bố trí quỹ đất để bố trí hạ tầng viễn thông của nhiều nhà mạng khác nhau.

(3).Hình thức cáp viễn thông hạ ngầm bằng cống bể kỹ thuật (cáp viễn thông kéo trong các ống nhựa chôn ngầm trong đất) chưa đáp ứng được yêu cầu về tính hiện đại, tính kiên cố, bền vững của công trình.

Giải pháp quy hoạch: Hệ thống hào kỹ thuật nhánh quy hoạch đặt trong toàn bộ các đường chính đô thị, đường phân khu vực, đường khu vực có mặt cắt lớn hơn hoặc bằng 15m để cung cấp trực tiếp hạ tầng đến từng hộ tiêu thụ. Theo định hướng xây dựng công trình đã xác định, dự kiến hạ ngầm và thu gom toàn bộ các đường ống cấp nước, đường dây điện trung thế, hạ thế, đường cáp thông tin hiện trong phạm vi nội thị các đô thị vào trong hệ thống hào kỹ thuật nhánh. 

- Khu vực nội thành cũ: lập dự án đầu tư hạ ngầm đường dây nổi với trước mắt là các trục chính đô thị, khi phố thương mại, các tuyến đường đối ngoại quan trọng, các tuyến cảnh quan chính. Kinh phí xây dựng dựa trên ngân sách và xây dựng cơ chế đóng góp từ cách ngành sử dụng chung hạ tầng.

- Khi xây mới hoăc cải tạo đường phố: yêu cầu đưa phần hạ ngầm đường dây nổi vào là một thành phần bắt buộc của dự án, thực hiện đồng bộ với cải tạo đường phố.

- Các khu vực xây mới bắt buộc đi ngầm toàn bộ hệ thống hạ tầng từ đầu.

- Hào - cống bể cáp là hệ thống các đường ống chịu lực được đặt trực tiếp trong đất thành các hào cáp với hệ thống cống, bể để thi công và đấu nối các loại đường dây. Đây là hình thức xây dựng phổ biến tại Hà Nội hiện tại nhằm mục tiêu phục vụ hạ ngầm các đường cáp điện, cáp viễn thông trên những tuyến phố chính.

- Hệ thống hào- cống bể cáp xây dựng có ưu điểm dễ thi công, giá thành hạ, có thể linh hoạt hướng tuyến, số lượng các ống nhằm thỏa mãn yêu cầu hạ ngầm các đường dây hiện có. Tuy nhiên loại hình này có hạn chế lớn ở khả năng mở rộng, sửa chữa thay thế các đường dây đi kèm và độ bền thấp. Ngoài ra, cống bể cáp chỉ có thể sử dụng để xây dựng công trình điện, viễn thông, không thích hợp cho các công trình hạ tầng đường dây, đường ống khác.

- Định hướng hạn chế xây dựng công trình hào, cống – bể cáp trên các trục chính, đường phân khu vực của đô thị. Các công trình đã xây dựng sẽ tiếp tục sử dụng trong thời gian trước mắt. Về lâu dài cần thay đổi thu gom và chuyển thành hệ tuy-nen nhánh hoặc mương kỹ thuật.

Ngày 20/4/2023, UBND Thành phố đã ban hành Kế hoạch số 127/KH-UBND về "Hạ ngầm đường dây, cáp viễn thông, điện lực tại các tuyến phố trên địa bàn thành phố Hà Nội, giai đoạn 2021 – 2025”.

- Phát triển đô thị bền vững, xây dựng đồng bộ kết cấu hạ tầng đô thị trong đó có xây dựng các công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật sử dụng chung và nâng cao chất lượng dịch vụ công ích đô thị góp phần xây dựng cảnh quan Thành phố ngày càng sáng, xanh, sạch, đẹp, từng bước đáp ứng yêu cầu phát triển của Thành phố.

- Tiếp tục hạ ngầm hệ thống đường dây, cáp viễn thông tại các tuyến phố giai đoạn 2021-2025; quản lý tốt các hệ thống cáp điện, viễn thông và các công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật dùng chung.

- Triển khai xây dựng hệ thống công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật sử dụng chung để lắp đặt các đường dây, cáp; đường ống an toàn, tiến độ và hiệu quả. Tập trung huy động các nguồn vốn doanh nghiệp (xã hội hoá) và các nguồn vốn hợp pháp trong việc nhạ ngầm các đường dây, cáp viễn thông, điện lực.

- Tiếp tục tạo mọi điều kiện để các nguồn lực xã hội tham gia đầu tư xây dựng công trình phát triển lưới điện.

- Xác định rõ các tồn tại, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện đầu tư hạ ngầm đường dây, cáp viễn thông, điện lực giai đoạn 2016-2021 và đề xuất các giải pháp xử lý, khắc phục và hoàn thiện;

- Giai đoạn 2022-2025: Công tác hạ ngầm khi triển khai phải đồng bộ với các kế hoạch khác (Kế hoạch chỉnh trang hè, đường phố; Kế hoạch phát triển điện lực) đảm bảo hiệu quả và khả thi; đề xuất rõ giải pháp thực hiện về cơ chế đầu tư, trình tự, thủ tục đầu tư, cơ chế quản lý, khai thác sau đầu tư (bao gồm cả công trình từ vốn xã hội hoá và vốn ngân sách) theo đúng quy định của pháp luật.

- Tập trung nguồn lực để hoàn thành hạ ngầm đồng bộ đường dây, cáp viễn thông và điện lực treo nổi tại các tuyến phố còn lại trong khu vực 04 quận nội đô lịch sử (Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng); đề xuất giải pháp, nguồn vốn hoàn thành các tuyến còn lại; các quận, huyện, thị xã còn lại thực hiện giai đoạn 2022-2025, bao gồm các tuyến đã có nhà đầu tư đề xuất, các tuyến chưa có nhà đầu tư đề xuất (để đưa vào danh mục kêu gọi đầu tư với cơ chế đầu tư, hình thức quản lý sau đầu tư tương ứng với từng loài hình đầu tư);

- Đối với các tuyến có quy hoạch và tuyến đủ điều kiện mặt bằng phải đề xuất xây dựng hào, tuynen kỹ thuật phù hợp với hiện trạng, quy mô từng tuyến đường; lộ trình thực hiện theo từng giai đoạn từ công tác hạ ngầm đến công tác chỉnh trang tuyến phố, lát hè, bó vỉa đảm bảo đồng bộ, an toàn và hiệu quả.

Giải pháp cụ thể:

(1). Về cơ chế đầu tư:

- Về trách nhiệm đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngầm: Thực hiện theo Nghị định số 39/2010/NĐ-CP ngày 07/4/2010 của Chính phủ về quản lý không gian ngầm đô thị; trong đó quy định việc đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngầm là trách nhiệm của chính quyền các cấp. Khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư trong lĩnh vực này.

- Việc hạ ngầm các đường dây, cáp điện lực, viễn thông vào hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngầm; ký hợp đồng thuê và thanh toán chi phí sử dụng hạ tầng kỹ thuật sử dụng chung là trách nhiệm của chủ sở hữu các đường dây, cáp này.

(2). Về phương án thực hiện:

- Tiếp tục huy động các doanh nghiệp viễn thông, điện lực, nhà đầu tư tham gia đầu tư xây dựng công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật đô thị sử dụng chung để hạ ngầm hệ thống đường dây, cáp viễn thông theo Bản ghi nhớ hợp tác giữa UBND Thành phố và các doanh nghiệp (Tập đoàn VNPT, Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội Viettel, Tập đoàn FPT, Tổng Công ty Viễn thông Mobifone, Công ty CP hạ tầng Viễn thông CMC, Công ty CP đầu tư thương mại và xây dựng đô thị Hà Nội, Công ty TNHH Truyền hình cáp Saigontourist, Công ty CP Viễn thông Hà Nội) ngày 27/6/2020 về đầu tư trong lĩnh vực viễn thông trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2020-2025 và thống nhất của Tổng công ty Điện lực Hà Nội về việc bố trí vốn thực hiện hạ ngầm đồng bộ tại Văn bản số 4692/EVNHANOI-KH ngày 13/7/2022.

- UBND các quận, huyện, thị xã rà soát, chủ động xây dựng kế hoạch thực hiện từng năm cho giai đoạn năm 2022-2025 gồm: chỉnh trang đô thị, hạ ngầm các đường dây cáp chiếu sáng đi nổi, kết hợp chỉnh trang, thay mới đèn LED và hệ thống cột thép (nếu cần thiết); Chủ trì phối hợp với các Sở, ngành Thành phố, cơ quan liên quan kiểm tra, rà soát đề xuất với UBND Thành phố xây dựng hào, tuynen kỹ thuật (tại các tuyến phố có quy hoạch và tuyến có đủ điều kiện mặt bằng) phù hợp với hiện trạng, quy mô từng tuyến đường trước khi chỉnh trang đô thị, đảm bảo đồng bộ, hiệu quả bằng nguồn ngân sách quận.

- Tại các tuyến phố mới, các tuyến đường mới đầu tư xây dựng, các chủ đầu tư bắt buộc phải xây dựng hệ thống tuy nen, hào kỹ thuật sử dụng chung cho cấp nước, chiếu sáng, điện lực và thông tin theo quy hoạch và theo quy định.

(3). Về nguồn vốn, phương án tài chính

- Các Doanh nghiệp tham gia xã hội hóa hạ ngầm phải thể hiện sự nghiêm túc, quyết liệt và trách nhiệm của doanh nghiệp tại Bản ghi nhớ hợp tác đã ký với UBND Thành phố; bố trí, kiện toàn bộ máy để thực hiện các dự án hạ ngầm; Chủ động bố trí vốn, xây dựng kế hoạch triển khai cho từng năm trong giai đoạn 2021 - 2025 và đăng ký vốn với cơ quan quản lý cấp trên (nếu cần).

- UBND các quận, huyện, thị xã rà soát, chủ động bố trí nguồn vốn thực hiện kế hoạch từng năm cho giai đoạn năm 2021-2025. Trường hợp có khả năng cân đối nguồnvốn hạ ngầm các đường dây, cáp điện lực cần có thỏa thuận bằng văn bản với Tổng công ty Điện lực Hà Nội về danh mục công trình thực hiện và cơ chế tài chính theo quy định hiện hành.

(4). Quản lý, khai thác sau đầu tư

- Đối với hệ thống cống bể do các doanh nghiệp đầu tư xây dựng, các chủ đầu tư có quyền sở hữu tài sản đầu tư, tự quản lý vận hành, sử dụng hoặc cho thuê theo đơn giá thỏa thuận. Trường hợp không thỏa thuận được đơn giá cần báo cáo các cơ quan chức năng để được hướng dẫn thực hiện theo quy định.

Các nhà đầu tư, doanh nghiệp quản lý, duy trì và vận hành công trình theo quy định của pháp luật, ký hợp đồng cho thuê công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật theo đơn giá cho thuê công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật đã thoả thuận; xây dựng phương án tài chính báo cáo UBND Thành phố theo quy định về Quy chế thu hồi vốn đầu tư xây dựng công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật đô thị sử dụng chung (cống cáp, hào và tuy-nen kỹ thuật) trên địa bàn thành phố Hà Nội và nộp tiền sử dụng đất xây dựng công trình hạ tầng sử dụng chung theo quy định (sau thời gian hoàn vốn đầu tư).

- Đối với hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngầm để hạ ngầm các đường dây, cáp điện lực, thông tin (tuy nen, hào kỹ thuật, cống bể) được đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách hoặc được bàn giao cho Thành phố quản lý sau đầu tư việc quản lý, bảo trì, khai thác thu hồi vốn theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công số 15/2017/QH14 ngày 21/6/2017 và các văn bản pháp luật khác liên quan; giao cho một đầu mối thống nhất quản lý theo đúng quy định chức năng nhiệm vụ và phân cấp.

Giao Sở Xây dựng chủ trì phối hợp với các Sở, ngành Thành phố và đơn vị liên quan sửa đổi, bổ sung Quyết định số 17/2020/QĐ-UBND ngày 04/9/2020 của UBND Thành phố về "Quy định về quản lý, xây dựng, sử dụng công trình hạ tầng kỹ thuật sử dụng chung và cải tạo, sắp xếp đường dây, cáp viễn thông đi nổi trên cột treo cáp trên địa bàn thành phố Hà Nội”; căn cứ các văn bản quy phạm pháp luật phối hợp với các Sở, ngành Thành phố liên quan nghiên cứu báo cáo UBND Thành phố về cơ chế quản

lý, bảo trì, khai thác thu hồi vốn theo quy định. 

a) Về quy hoạch:

- Sở QHKT bổ sung vào Định hướng phát triển hạ tầng kỹ thuật – phần thông tin liên lạc trong Quy hoạch chung xây dựng thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, cụ thể như sau: Điều chỉnh, bổ sung danh mục các tuyến đường, tuyến phố quy hoạch xây dựng công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật sử dụng chung để hạ ngầm mạng cáp viễn thông giai đoạn 2022-2025.

- Triển khai thực hiện xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngầm dạng tuyến theo Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm thành phố Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (phê duyệt tại Quyết định số 913/QĐ-UBND ngày 15/3/2022 của UBND Thành phố) đối với các khu vực (nội đô lịch sử, nội đô mở rộngvà khu mở rộng phía Nam sông Hồng, mở rộng phía Bắc sông Hồng), các tuyến đường sắt đô thị ngầm và các tuyến đường quy hoạch xây dựng mới quy mô B ≥ 30m nghiên cứu xây dựng hệ thống tuynen kỹ thuật để bố trí hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật theo quy hoạch. Rà soát, điều chỉnh, bổ sung các nội dung quy hoạch không gian xây dựng ngầm trong các đồ án quy hoạch và quy định quản lý liên quan đã ban hành trước đây phù hợp với đồ án Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm Thành phố Hà Nội được duyệt.

b) Đề xuất cơ chế, chính sách thu hút nguồn vốn đầu tư xây dựng công trình ngầm: Sở Xây dựng tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các Quy định, giải pháp tăng cường công tác quản lý nhà nước, tăng cường kêu gọi mọi nguồn lực xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngầm của Thành phố hiệu quả, từng bước hiện đại.

- Đề xuất được miễn giảm tiền thuê đất đối với công trình ngầm HTKT đô thị và được vay vốn từ Quỹ đầu tư phát triển thành phố Hà Nội với lãi xuất ưu đãi; Khi xây dựng các công trình công cộng ngầm ngầm, các tuyến đường sắt đô thị ngầm phải tích hợp xây dựng công trình ngầm HTKT đô thị sử dụng chung; ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp với thuế xuất ưu đãi 10% trong thời hạn 15 năm. Có chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia xã hội hoá đối với các DA xây dựng công trình ngầm; có chính sách khuyến khích, huy động vốn đầu tư xây dựng công trình ngầm theo hình thức BT, BOT, PPP… đối với mọi tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.

- Các quận nội thành, đặc biệt là khu vực 04 quận nội thành cũ mặt bằng hè đường chật hẹp, mật đô giao thông đông, vướng các công trình ngầm nổi, nhân dân kinh doanh ngày, tối nên chỉ đầu tư xây dựng các tuyến cống bể kỹ thuật để hạ ngầm điện lực, viễn thông mà chưa đầu tư xây dựng các tuyến hào kỹ thuật (ngoại trừ các tuyến đường vành đai, trục xuyên tâm được đầu tư xây dựng hào kỹ thuật bằng vốn ngân sách khi xây dựng các tuyến đường).

- Giá cho thuê công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật sử dụng chung hiện nay không còn phù hợp, thấp so với các chi phí duy trì, bảo dưỡng thực tế nên khó khăn trong việc thu hồi vốn đầu tư xây dựng; Chưa có hướng dẫn cụ thể trong cách tính giá trị thu hồi vốn đầu tư của các công trình và chưa có có định mức kinh tế kỹ thuật và hướng dẫn trong công tác quản lý bảo trì công trình ngầm. Việc triển khai thực hiện xã hội hóa xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngầm còn nhiều khó khăn vướng mắc, nhất là do các quy định về giao đất, thu phí sử dụng đất công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật sử dụng chung;

- Các quy định pháp lý, các quy chuẩn kỹ thuật (QCVN 33:2011/BTTTT về lắp đặt mạng cáp ngoại vi viễn thông; QCVN 07-3:2016/BXD về các công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình hào và tuy nen kỹ thuật) không quy định cụ thể chiều rộng các tuyến phố phải xây dựng hệ thống hào, tuy nen kỹ thuật, không có hệ thống hào phụ (hoặc công bể phụ); Các tuyến hào kỹ thuật đã được xây dựng còn bất cập trong công tác quản lý, vận hành do bị xuống cấp nhiều, nắp bể hào KT quá to gây khó khăn, phức

tạp, tốn kém trong việc công tác tháo lắp, sửa chữa, duy tu duy trì.

- Các Nghị định số 39/2010/NĐ-CP ngày 7/4/2010, Nghị định số 72/2012/NĐ- CP ngày 24/9/2012 ban hành đã lâu, có nội dung không còn phù hợp và chưa có hướng dẫn về cơ chế, chính sách về đầu tư hạ ngầm theo hình thức xã hội hóa.

- Tổng công ty Điện lực Hà Nội gặp khó khăn trong việc huy động nguồn vốn thực hiện hạ ngầm các đường dây, cáp điện lực theo yêu cầu của Thành phố nên khó khăn trong việc triển khai hạ ngầm đồng bộ (điện lực, viễn thông).

- Việc nâng cấp – mở rộng các hệ thống cống bể cũ gặp nhiều khó khăn do các đơn vị chủ sở hữu chưa tạo điều kiện cho các đơn vị khác sử dụng chung, đặc biệt tại các quận nội đo lịch sử.

+ Dự thảo, trình Chính phủ ban hành Nghị định thay thế cho Nghị định số 39/2010/NĐ-CP ngày 7/4/2010, Nghị định số 72/2012/NĐ-CP ngày 24/9/2012 ban hành đã lâu, có nội dung không còn phù hợp và các căn cứ pháp lý cũng không còn phù hợp.

+ Ban hành định mức kinh tế kỹ thuật, quy trình kỹ thuật có liên quan đến thi công xây dựng, bảo trì công trình ngầm; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu công trình ngầm, cơ sở dữ liệu cấu trúc nền địa chất đô thị phục vụ xây dựng công trình ngầm.

+ Nghiên cứu, sớm xây dựng Luật điều chỉnh về quản lý không gian ngầm đô thị phù hợp với thực tiễn, nhất là với các đô thị lớn, trải qua lịch sử phát triển lâu dài như Hà Nội.

- Đề nghị Bộ Công thương: Nghiên cứu, đề xuất giải pháp hỗ trợ hoặc có cơ chế thích hợp để Tổng công ty điện lực Hà Nội có nguồn vốn thực hiện việc hạ ngầm các đường dây, cáp hạ thế trên địa bàn các quận.

- Đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông: Nghiên cứu các giải pháp hạn chế sử dụng đường dây, cáp hữu tuyến trong đô thị; có giải pháp quản lý nhằm khuyến khích và yêu cầu các doanh nghiệp viễn thông sử dụng chung các công trình hạ tầng kỹ thuật ngầm nổi.