Điều trị bệnh gút từ nguồn dược liệu Việt Nam

  • Cập nhật: Thứ bảy, 4/3/2023 | 10:27:45 AM

QLMT - Nhằm mục tiêu tìm ra các chất hóa học chịu trách nhiệm cho khả năng điều trị bệnh gút từ nguồn dược liệu Việt Nam, nhóm nghiên cứu do TS. Trương Ngọc Minh làm chủ nhiệm đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu thành phần hoạt tính chống oxy hóa và ức chế enzym gây bệnh gút từ một số cây dược liệu Việt Nam” (mã số đề tài: GUST.STS.ĐT2020-HH01).

Xanthine oxidase là enzym chính gây ra hội chứng tăng axit uric trong máu và bệnh gút. Enzym này đóng vai trò quan trọng trong việc xúc tác quá trình oxy hóa xanthine và hypoxanthine thành axit uric. Khi lượng axit uric máu tăng cao dẫn tới hiện tượng kết tủa tinh thể urat, chủ yếu tập trung ở các khớp của tay, chân gây ra những đợt viêm khớp cấp (cơn gút cấp). Do đó, một trong những phương pháp điều trị gút là làm ức chế hoạt động của enzym xanthine oxidase và ngăn chặn quá trình oxy hóa để giảm thiểu sự hình thành axit uric trong máu. 

Ba đối tượng dược liệu được lựa chọn trong nghiên cứu bao gồm cây ngô đồng (Jatropha podagrica), cây chút chít (Rumex acetosa) và cây chùm ngây (Moringa oleifera). Cả ba dược liệu này đều phổ biến ở Việt Nam, có hàm lượng các chất có hoạt tính sinh học cao.

Cây ngô đồng có tên khoa học là Jatropha podagrica thuộc họ Thầu dầu Euphorbiaceae, ở Việt Nam còn được gọi bằng các tên khác là dầu lai có củ, sen lục bình hay dầu lai lá sen. Ngô đồng có nguồn gốc từ châu Mỹ nhiệt đới, nhưng hiện đã được trồng rộng rãi ở các nước nhiệt đới trên toàn thế giới.

Cây chút chít còn có tên gọi khác là lưỡi bò, dường đề, đại hoàng, tên khoa học là Rumex acetosa thuộc họ Rau Răm (Polygonaceae). Loài này được tìm thấy phổ biến trên các bãi đất hoang, là một loại cỏ dại xâm lấn nghiêm trọng đất nông nghiệp, được tìm thấy trên hầu hết các loại đất, ngoại trừ đất có tính axit cao.

Cây Chùm ngây Moringa oleifera (MO) là chi duy nhất trong họ Chùm ngây (Moringaceae) bao gồm 13 loài và phổ biến nhất là chùm ngây.  Cây có nguồn gốc ở Ấn Độ, Arabia, châu Phi, vùng Viễn Tây châu Mỹ; được trồng và mọc tự nhiên ở vùng nhiệt đới châu Phi, nhiệt đới châu Mỹ, Sri Lanka, Ấn Độ, Mexico, Malabar, Malaysia và Philippines. Ở Việt Nam, từ lâu, cây đã được trồng ở Nha Trang, Phan Thiết, Phú Quốc.


Các bộ phận đặc trưng của cây chùm ngây

Kết quả nghiên cứu của nhóm cho thấy thân vỏ cây ngô đồng Jatropha podagrica, thân rễ cây chút chít (Rumex acetosa L.) và cành chùm ngây (Moringa oleifera) có thể được sử dụng để điều trị bệnh gút và đóng góp vào các đặc tính y học của 3 loại cây dược liệu nghiên cứu. Các thành phần chống oxy hóa có nguồn gốc từ 3 bộ phần của 3 loại cây này chủ yếu hiện diện trong chiết xuất ethyl acetate. Các hợp chất phân lập được có hoạt tính chống oxy hoá mạnh hơn đối chứng dương BHT như fraxetin và tomentin trong vỏ cây ngô đồng và 7 hợp chất chrysophanol, physcion, nepalenside A, nepalenside B, torachrysone, emodin và citreorosein  trong thân rễ cây chút chít.

Như vậy, nghiên cứu phân lập các hoạt chất từ ba mẫu dược liệu đã lựa chọn gồm vỏ cây ngô đồng, cây chút chít và chùm ngây tiến hành trong đề tài này sẽ góp phần bổ sung dữ liệu hóa học và có tiềm năng phát triển thành các sản phẩm thuốc. Hoạt tính chống oxy hóa và ức chế enzym xanthine oxidase của các cây dược liệu cũng như hoạt chất phân lập được là cơ sở khoa học tin cậy để định hướng sản xuất và phát triển thực vật này theo hướng hỗ trợ điều trị gút một cách hiệu quả. Kết quả từ nghiên cứu này có thể định hướng cho việc sản xuất thuốc hoặc thực phẩm chức năng từ thực vật Việt Nam.

Nghiên cứu này cung cấp thông tin thiết thực về phân lập các hợp chất bằng các phương pháp hiệu quả và đơn giản. Tuy nhiên, cần có những nghiên cứu tiếp theo nhằm thiết lập, tối ưu hoá các điều kiên và hệ thống dung môi hiệu quả hơn để tinh chế các hợp chất hoạt tính sinh học trong 3 loại cây nghiên cứu. Ngoài ra, cần tiến hành các thử nghiệm in vivo để khẳng định hoạt tính sinh học của các hợp chất phân lập được, phát triển các chất phụ gia thực phẩm và chất bổ sung nhằm giảm nguy cơ mắc bệnh gút.
 

TS. Trương Ngọc Minh
CHU THỊ NGÂN
Trung tâm Thông tin - Tư liệu
Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam