Giai đoạn này, Thành phố Hồ Chí Minh chưa thực hiện thu giá dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt sử dụng ngân sách nhà nước. Giá trên đã tách thuế giá trị gia tăng đầu vào và chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng đầu ra.
Các đối tượng gồm: các cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, chủ đầu tư xây dựng và kinh doanh hạ tầng khu sản xuất, kinh doanh dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp có phát sinh chất thải rắn sinh hoạt với tổng khối lượng từ 300kg/ngày trở lên.
Mức giá tối đa dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt được quy định như sau:
Giá trên đã tách thuế giá trị gia tăng đầu vào và chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng đầu ra.
Để đảm bảo công tác triển khai nhanh, theo Dự thảo Thành phố tiếp tục giao cho Uỷ ban nhân dân cấp huyện ban hành mức giá cụ thể dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt áp dụng cho đối tượng cá nhân, hộ gia đình, chủ nguồn thải tại địa phương.
Có thể thấy, việc triển khai giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại Thành phố hiện nay thiếu đồng bộ, chưa phù hợp và chậm tiến độ so với yêu cầu đặt ra là do các nguyên nhân sau:
Một là, do phân cấp cho Uỷ ban nhân dân cấp huyện ban hành mức giá cụ thể dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt áp dụng cho đối tượng cá nhân, hộ gia đình, chủ nguồn thải tại địa phương dẫn đến mỗi địa phương sẽ ban hành một mức giá khác nhau tạo sự thiếu đồng bộ, thống nhất và gây ra nhiều bất cập.
Hai là, việc xác định ít nhóm đối tượng phải trả giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt sẽ tạo nhiều khó khăn, bất cập và lúng túng khi triển khai. Đặc biệt, cách để quản lý, xác định nhóm có sự bù đắp thông qua ngân sách địa phương và nhóm không được bù đắp từ ngân sách.
Ba là, giá thu gom thủ công cao 219% so với gia thu gom cơ giới không khuyến khích các đơn vị chuyển đổi công nghệ.
Bốn là, do có quá nhiều đơn vị thực hiện hoạt động thu gom rác tại các chủ nguồn thải, đặc biệt chủ nguồn thải là hộ gia đình dẫn đến khó quản lý, khó triển khai, dễ phát sinh sự cạnh tranh không lành mạnh.
Năm là, các địa phương được phân cấp còn lúng túng trong công tác xây dựng, triển khai giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt.
Từ thực trạng và khó khăn nêu trên, đại diện Citenco đã đề xuất một số nội dung:
Thứ nhất: Thành phố nên ban hành giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt và áp dụng thống nhất trên toàn địa bàn Thành phố. Ban hành quy định chuẩn về thiết bị, phương tiện lưu chứa, thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt theo hướng hiện đại.
Thứ hai: Chia nhỏ thành nhiều nhóm đối tượng chi trả giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Ví dụ: nhóm hộ gia đình cần xác định rõ mức giá khi thu hộ mặt tiền đường, hộ trong hẻm, hộ mua bán kinh doanh nhỏ, vừa, lớn, xác định rõ nhóm đối tượng chủ nguồn thải sống ở chung cư, căn hộ, chợ truyền thống,…
Thứ ba: Cần xác định cụ thể và có giải pháp quản lý hiệu quả nhóm trả giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt có sự bù đắp thông qua ngân sách địa phương và nhóm không được bù đắp từ ngân sách (Ví dụ: phương pháp xác định nhóm đối tượng, xác định khối lượng). Có thể chia ra nhiều nhóm đối tượng khác nhau trên cơ sở tính tương đồng từ đó xây dựng lộ trình, mức giá phù hợp tăng dần trên nguyên tắc giảm dần phần chi phí được bù đắp từ ngân sách cho đến khi chủ nguồn thải phải trả toàn bộ chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý.
Thứ tư: Việc xác định, xây dựng giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý phải căn cứ vào thực tiễn, chất lượng thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyển và công nghệ xử lý để đảm bảo sự phù hợp, tính thống nhất, tạo thuận lợi khi triển khai và tạo sự đồng thuận từ các chủ nguồn thải. Khi ban hành giá chú trọng, khuyến khích các đơn vị áp dụng phương tiện, công nghệ hiện đại để thu gom, vận chuyển và chuyển đổi số trong hoạt động này nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý.
Thứ năm: Sau năm 2025 Thành phố nên ban hành giá tối đa đối với dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý để hoạt động này tự vận hành theo thị trường. Có giải pháp đẩy nhanh tiến độ chuyển đổi phương tiện thu gom thô sơ, chuyển lực lượng thu gom dân lập vào hợp tác xã, công ty tư nhân, đơn vị công lập nhằm giảm số lượng các đơn vị thu gom tạo thuận lợi trong công tác quản lý, trong triển khai các chủ trương của Thành phố góp phần nâng cao chất lượng vệ sinh môi trường và mỹ quan Thành phố.
Thứ sáu: Đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền nhằm tạo sự đồng thuận trong nhân dân và các chủ nguồn thải. Chỉ đạo tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp không phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, không ký hợp đồng với đơn vị có chức năng để thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải, tình trạng sử dụng thiết bị, phương tiện lưu chứa, thu gom, vận chuyển không đạt chuẩn theo quy định gây ô nhiễm môi trường, tình trạng cố tình vứt rác, đổ rác bừa bãi ra đường, kênh, rạch làm ô nhiễm môi trường.
CT.QLMT