Tại Nghệ An, nhiều khu, cụm công nghiệp được đầu tư bài bản trên quy mô lớn với kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thu hút đầu tư, đem lại diện mạo mới cho nền kinh tế địa phương. Tuy nhiên, sau nhiều năm triển khai, mời gọi đầu tư, nhiều khu cụm công nghiệp bị bỏ hoang, hoặc đìu hiu, không thu hút được các nhà đầu tư. Hiện, bài toán tìm nhà đầu tư thứ cấp trong các khu công nghiệp đang là thách thức không nhỏ đối với địa phương này.

Theo Ban quản lý Khu kinh tế (KKT) Đông Nam, hiện nay trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 11 khu công nghiệp (KCN) lớn đã được quy hoạch xây dựng; trong đó, có 6 KCN đang xây dựng hoặc đã đi vào hoạt động gồm: KCN Bắc Vinh (60ha), KCN Tân Kỳ (600ha), KCN Nghĩa Đàn (200ha), KCN Sông Dinh (300ha), KCN Tri Lễ (200ha), KCN Phủ Quỳ (300ha) được Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh bổ sung vào danh mục các KCN ưu tiên thành lập mới đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020.

Đặc biệt, KKT Đông Nam với quy mô rộng 20.776,47ha bao gồm: toàn bộ KCN Nam Cấm, KCN Hoàng Mai 1, KCN Hoàng Mai 2, KCN Đông Hồi, KCN - Đô thị - Dịch vụ VSIP và KCN - Đô thị Hemaraj. Nhìn chung, các KCN sau khi đi vào hoạt động đã và đang góp phần tăng trưởng kinh tế và giải quyết các vấn đề an sinh xã hội cho địa phương.

Dự án KCN Hoàng Mai 1 thuộc địa bàn các xã Quỳnh Lộc, Quỳnh Thiện, thị xã Hoàng Mai được khởi công năm 2008 với tổng mức đầu tư 812 tỉ đồng, tổng diện tích quy hoạch là 289,67ha do Công ty CP Đầu tư KCN Hoàng Mai làm chủ đầu tư. Dự án được xây dựng trên định hướng quy hoạch xây dựng vùng Nam Thanh - Bắc Nghệ và là một trong những KCN được ghi vào danh mục các KCN ưu tiên phát triển.

Để triển khai dự án, chính quyền đã cho thu hồi hàng trăm hecta đất nông nghiệp của người dân trên địa bàn các xã Quỳnh Lộc, Quỳnh Thiện của huyện Quỳnh Lưu (nay là thị xã Hoàng Mai). Đến năm 2016, dự án cơ bản hoàn thành đầu tư kết cấu hạ tầng. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay KCN Hoàng Mai 1 vẫn đang "nằm chờ” các nhà đầu tư khi chỉ có lèo tèo vài nhà đầu tư đăng ký thuê đất, xây dựng và đi vào hoạt động.

Trước thực trạng trên, cuối năm 2017, Công ty CP Đầu tư KCN Hoàng Mai đã làm thủ tục để chuyển nhượng toàn bộ diện tích đất, cơ sở hạ tầng cho Công ty CP Hoàng Thịnh Đạt có trụ sở tại quận Tây Hồ, Hà Nội làm chủ đầu tư. Tuy nhiên, sau khi bàn giao cho chủ đầu tư mới thì KCN này sẽ có tổng mức đầu tư 740 tỷ đồng, và thay đổi quy mô từ 289,67ha xuống còn 264,77ha. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này dự án vẫn án binh bất động.

Không chỉ dự án Hoàng Mai 1, ở thị xã Hoàng Mai còn có KCN Đông Hồi tại 2 xã Quỳnh Lập và Quỳnh Lộc với diện tích 1.436ha, tổng vốn đầu tư dự kiến 5.388 tỉ đồng. Tuy nhiên, đến nay KCN này cũng chỉ có vài dự án vào đầu tư như Nhà máy Hoa Sen Nghệ An - Công ty TNHH MTV Hoa Sen Nghệ An; Bến cảng Thanh Thành Đạt thuộc cảng biển Đông Hồi - Công ty TNHH Thanh Thành Đạt; Nhà máy bánh kẹo Hải Châu II… còn lại vẫn trống hàng nghìn hecta đất.

Tại KCN Nghĩa Đàn xã Nghĩa Hội (huyện Nghĩa Đàn) được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt Quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/2.000 từ tháng 11/2012, quy mô diện tích gần 250ha, do Công ty CP Lâm nghiệp Tháng Năm làm chủ đầu tư. Tuy nhiên, đến nay KCN này chỉ có duy nhất 1 dự án đầu tư và đi vào hoạt động là Nhà máy chế biễn gỗ Nghệ An – Công ty CP lâm nghiệp Tháng Năm với gần 40ha.

Hay như KCN VSIP Nghệ An tính đến tháng 3/2020 cũng mới chỉ có 8 dự án đi vào hoạt động, 7 dự án đang triển khai xây dựng và 5 dự án đang làm thủ tục sau cấp phép. Hiện, tổng diện tích cho thuê đất trong KCN này mới chỉ đạt 53,38ha/368ha đất. Một tỷ lệ đang rất thấp nếu so với những tiềm năng, thế mạnh cũng như các điều kiện lý tưởng cho nhà đầu tư thứ cấp mà KCN VSIP Nghệ An đang có.

Tình trạng nhiều khu, cụm công nghiệp bỏ hoang hoặc thiếu vắng nhà đầu tư gây lãng phí về đất đai, hạ tầng, trong khi ngân sách còn hạn hẹp, người lao động địa phương cần việc làm. Thực trạng nói trên đã được tỉnh Nghệ An quan tâm tìm hiểu và nỗ lực tìm các giải pháp khắc phục. Xác định mục tiêu thu hút đầu tư là hướng phát triển chiến lược, nhiều năm qua tỉnh Nghệ An đã ‘dồn sức’ tổ chức các hội nghị xúc tiến đầu tư, tổ chức đối thoại, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách, rút ngắn thủ tục hành chính….

Theo Phó Chủ tịch tỉnh Nghệ An Lê Ngọc Hoa, tỉnh này đã xác định xây dựng KKT Đông Nam trở thành động lực tăng trưởng kinh tế của tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Từ đó, tạo những bước đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Chính vì vậy, lãnh đạo tỉnh yêu cầu các sở, ngành, địa phương cùng KKT Đông Nam vào cuộc tích cực, rốt ráo để tạo thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp vào đầu tư trên địa bàn tỉnh.

Ông Lê Ngọc Hoa cho rằng, "Ban quản lý KKT Đông Nam cần chủ động hơn nữa tham mưu với UBND tỉnh trong xử lý những tồn tại, vướng mắc của nhà đầu tư, doanh nghiệp; xây dựng môi trường đầu tư trên địa bàn tỉnh hấp dẫn, góp phần cùng toàn tỉnh thực hiện các mục tiêu phát triển đặt ra. Trước mắt, cần linh hoạt trong thúc đẩy thu hút đầu tư, sản xuất ở các khu công nghiệp, trên cơ sở phối hợp đảm bảo an toàn phòng chống dịch Covid-19…”.

Đại diện KKT Đông Nam, ông Nguyễn Văn Hải - Phó Trưởng ban quản lý KKT Đông Nam - cho hay, mục tiêu xây dựng và phát triển KKT Đông Nam thành khu vực phát triển kinh tế năng động, có sức hấp dẫn và cạnh tranh cao trong khu vực Bắc Trung bộ, trọng tâm phát triển kết cấu hạ tầng các KCN đồng bộ, hiện đại gắn liền với xây dựng và khai thác có hiệu quả cảng biển Cửa Lò, Đông Hồi được tỉnh Nghệ An đặt ra.

Trên cơ sở đó, năm 2022, Ban quản lý KKT Đông Nam tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh tạo bước đột phá trong thu hút đầu tư, thúc đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, gia tăng giá trị sản xuất, tăng nguồn thu ngân sách, giải quyết nhiều việc làm và đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế địa phương.

Mặt khác, đại diện một số nhà đầu tư lại cho rằng, hạ tầng kỹ thuật của các KCN hiện nay vẫn chưa đồng bộ. Nhiều KCN ở Nghệ An vẫn còn vướng công tác giải phóng mặt bằng, giao thông, nước sinh hoạt, cơ chế chính sách thay đổi liên tục. Bên cạnh các nguyên nhân khác, thì khó khăn trong thu hút đầu tư của Nghệ An là hệ thống hạ tầng, dịch vụ logictics còn kém phát triển, chưa đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp.

Tại KCN Nam Cấm, nhiều nhà đầu tư không được bàn giao mặt bằng "sạch" dẫn đến vướng mắc, bế tắc kéo dài hàng chục năm trời. Tuy nhiên, vai trò của các cơ quan có thẩm quyền tỉnh Nghệ An còn chưa thực sự quyết liệt giải quyết khiến các nhà đầu tư thiếu mặn mà. Nếu không tháo gỡ được "điểm nghẽn” về cơ chế, tình trạng các khu, cụm công nghiệp và các dự án trọng điểm "ngóng” nhà đầu tư vẫn tiếp tục kéo dài./.