Hội thảo do Trung tâm Thông tin và Thống kê Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức nhằm giới thiệu các công nghệ được nghiên cứu trong nước, có thể chuyển giao cho các đơn vị, doanh nghiệp xử lý rác thải điện tử (RTĐT).

Phát biểu tại hội thảo, PGS Nguyễn Đức Quảng - Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội cho biết, hiện nay lượng RTĐT ở Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng, trung bình khoảng 2,7kg/người/năm (2020) - thấp hơn mức trung bình của thế giới (7,3kg/người/năm). Tuy nhiên, dự báo khối lượng RTĐT của Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục tăng nhanh trong thời gian tới và đa dạng thêm về chủng loại.

Rác thải điện tử thuộc nhóm chất thải nguy hại nhưng cũng là nguồn tài nguyên có giá trị. Ảnh: ITN

RTĐT thuộc nhóm chất thải nguy hại, với các thành phần hóa chất, chất phụ gia, nhựa, chất độn và kim loại nặng như chì, thuỷ ngân, lưu huỳnh, niken, asen… trong quá trình thu gom, vận chuyển, xử lý cơ học, thuỷ luyện (hoá học), đặc biệt là đốt cháy bản mạch điện tử, nếu không đúng cách đều phát sinh khí ô nhiễm độc hại như SO2, HCl, CO, NOx, Dioxin, Furan,… Làm ô nhiễm môi trường đất, nguồn nước ngầm và môi trường không khí, gây tác hại trầm trọng đến môi trường sinh thái, sức khỏe con người.

Vì có chứa thành phần kim loại quý, hiếm nên RTĐT cũng đồng thời là một nguồn "tài nguyên” giá trị, nếu có giải pháp thu gom, tái chế hiệu quả. Ở nước ta, đã nhiều công trình nghiên cứu, xử lý RTĐT. Trong đó, một số kết quả nghiên cứu được chuyển giao, ứng dụng thành công vào thực tiễn, mang lại giá trị kinh tế cho các nhà đầu tư, các doanh nghiệp và góp phần bảo vệ môi trường.

Hiện nay, RTĐT được thu gom, tháo dỡ, phân loại và tái chế chủ yếu bởi khối tư nhân với quy mô vừa và nhỏ, không theo quy cách và chỉ tập trung thu hồi các vật liệu dễ thu hồi, tái chế như một số kim loại, phần còn lại bị tiêu hủy hoặc đi vào các bãi chôn lấp chất thải rắn. Cả nước hiện có khoảng 30 công ty được cấp phép xử lý RTĐT với công suất từ 0,25 - 30 tấn/ngày, phần lớn chỉ tập trung tháo dỡ mà không xử lý. Chỉ có 4 công ty có đủ dây chuyền công nghệ được cấp phép xử lý bảng mạch điện tử.

Theo PGS TS Lê Văn Lữ, Trường Đại học Tài nguyên và môi trường TPHCM, để xử lý RTĐT cần xem xét chất thải đầu vào có thành phần tính chất gì, yêu cầu kỹ thuật, vốn đầu tư, năng lượng tiêu thụ, mức phát sinh ô nhiễm và hiệu quả kinh tế thu được, để từ đó lựa chọn công nghệ cho thích hợp.

Công nghệ lò đốt bản mạch và tái chế kim loại trong xử lý RTĐT bằng hồ quang điện PGS TS Lê Văn Lữ - Trường Đại học Tài nguyên và môi trường TPHCM: cho phép tận thu nhanh và nhiều kim loại quý. Kim loại thu hồi được nấu luyện trong lò tái chế kim loại thích hợp, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và hiệu suất tận thu. Đồng thời, lò đốt cũng thích hợp cho xử lý các loại chất thải nguy hại.

Lò đốt bản mạch và tái chế kim loại. 

Giải pháp tái chế vàng trực tiếp từ bo mạch điện tử sử dụng hỗn hợp persulfate (S2O82-)/hydroxy peroxide (H2O2) của TS.Triệu Quốc An, Khoa Kỹ thuật Thực phẩm và Môi trường, Đại học Nguyễn Tất Thành: Các kim loại cơ bản như Fe, Ni, Al, Cu sẽ bị hòa tan một phần, ngoại trừ vàng và nhờ đó lớp vàng được giải phóng ra khỏi bề mặt bo mạch điện tử. Giải pháp có hiệu suất thu hồi lên đến 98%, và độ tinh khiết của vàng trên 95%. Quá trình không cần trải qua các bước tiền xử lý như cắt, nghiền thành bột như các quá trình thu hồi kim loại từ bo mạch điện tử đang được sử dụng. Ngoài ra, các hóa chất sử dụng không có độc tính cao và gây ô nhiễm môi trường. Quá trình cũng không trải qua nhiểu bước phức tạp, từ đó tiết kiệm thời gian, giảm thiểu chi phí vận hành và đầu tư ban đầu.

Công nghệ thu hồi Yttri và Europi từ đèn huỳnh quang, màn hình LCD, đèn LED của TS Hà Vĩnh Hưng, Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường, Đại học Bách khoa Hà Nội cho phép thu hồi Yttri có độ tinh khiết trên 95%, Europi có độ tinh khiết trên 90%, hiệu suất thu hồi trên 90% và dễ vận hành.

Giải pháp xử lý và tái chế linh kiện điện tử của Công ty Cổ phần Phát triển công nghệ HiTech Việt Nam: cho phép làm biến dạng hoàn toàn các thiết bị phần cứng (ổ cứng, bo mạch, màn hình, điện thoại, bo mạch ATM,…), ngăn ngừa khả năng làm lộ dữ liệu, tăng cường tính bảo mật cho các công tác tạo mẫu, an ninh. Đồng thời, hỗ trợ tốt cho các công đoạn phân loại, tách vật liệu nhựa khỏi kim loại… trong quy trình xử lý.