TP Hà Nội có 2 khu xử lý chất thải rắn là Xuân Sơn (Sơn Tây, Ba Vì) và Nam Sơn (Sóc Sơn) để xử lý theo phương thức chôn lấp. Tuy nhiên, cùng với thời gian, các bãi chôn lấp đã dần quá tải và sắp không còn khả năng tiếp nhận rác thải. Trong khi đó, Nhà máy đốt rác phát điện Thiên Ý - dự án được kỳ vọng sẽ xử lý trên 90% lượng rác sinh hoạt đổ về bãi rác Nam Sơn vẫn đang liên tục chậm tiến độ.

Theo kế hoạch của Sở Xây dựng Hà Nội khối lượng rác chôn lấp tại bãi Nam Sơn năm 2021 sẽ là 704.085 tấn; năm 2022 là 920.530 tấn. Khối lượng rác thải còn lại được xử lý tại nhà máy đốt rác Thiên Ý (công suất 4.000 tấn/ngày). Tuy nhiên, do Nhà máy đốt rác phát điện Thiên Ý chậm tiến độ đến nay chưa rõ thời điểm đưa vào vận hành chính thức. Đến thời điển này, đơn vị vận hành bãi rác Nam Sơn đã phải tiếp nhận vượt kế hoạch 76% tổng khối lượng được giao năm 2021.

Tại bãi rác Xuân Sơn - khu vực tiếp nhận và xử lý chất thải rắn sinh hoạt của 12 huyện của Hà Nội với khối lượng trung bình hiện khoảng 1.500 tấn/ngày. Trong đó, xử lý chôn lấp 1.400 tấn/ngày, cao hơn kế hoạch được giao 230 tấn/ngày tương đương khoảng 20% dẫn đến quá tải cho hệ thống hạ tầng kỹ thuật. Nếu không có những giải pháp kịp thời thì đến cuối năm nay, bãi rác Xuân Sơn cũng hết chỗ chứa rác. 

Nhằm giải quyết vấn đề xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn thành phố trong bối cảnh các khu chôn lấp hợp vệ sinh không còn khả năng tiếp nhận, thành phố Hà Nội đã phê duyệt, triển khai nhiều dự án nhà máy xử lý chất thải theo hướng hiện đại, biến rác thành tài nguyên. Thế nhưng, đến thời điểm này, các dự án vì nhiều lý do khác nhau vẫn đang  giậm chân tại chỗ. 

Dự án Nhà máy đốt rác phát điện Thiên Ý

Dự án Nhà máy đốt rác phát điện Thiên Ý nằm trong Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Sóc Sơn, được UBND TP. Hà Nội chấp thuận chủ trương từ năm 2017, tổng mức đầu tư khoảng 7.000 tỷ đồng. Đây là một trong những công trình trọng điểm của Hà Nội, sử dụng công nghệ đốt rác bằng lò ghi cơ học của Bỉ. Được đánh giá là dự án điện rác có quy mô lớn hàng đầu thế giới; Nhà máy có công suất xử lý 4.000 tấn rác/ngày đêm và dự kiến công suất phát điện khoảng 75 MW điện/giờ. Khi đi hoạt động, nhà máy dự kiến sẽ xử lý hơn 2/3 số rác của toàn TP Hà Nội.  Theo cam kết cuối năm 2019 với lãnh đạo Hà Nội, nhà máy sẽ hoàn thành vào tháng 8/2020, chính thức vận hành vào tháng 10/2020. Tuy nhiên, đến thời điểm này, sau nhiều lần cam kết, dự án vẫn chưa thể hoàn thành.

Về tiến độ của dự án Nhà máy đốt rác phát điện Thiên Ý, đại diện Công ty CP Năng lượng Thiên Ý - Chủ đầu tư dự án cho biết, chắc chắn tiến độ của dự án sẽ bị chậm so với kế hoạch đề ra khoảng 2 tháng. Nếu không có gì thay đổi, phải đến hết năm 2021, dự án mới có thể hoàn thành và đi vào hoạt động. 

Ngoài Dự án Nhà máy đốt rác phát điện Thiên Ý, có thể kể đến Dự án nhà máy Điện rác Seraphin có công suất 1.500 tấn/ngày được TP Hà Nội quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư từ tháng 6/2020. Hiện, công ty CP Công nghệ xanh Seraphin đang hoàn thiện các thủ tục pháp lý để sớm khởi công nhà máy trong quý IV/2021.

Nói về tình trạng trên, các chuyên gia trong lĩnh vực môi trường cho biết, câu chuyện quá tải của bãi chôn lấp rác tại Hà Nội không phải là vấn đề mới, nó đã tồn tại từ nhiều năm nay, để chấm dứt tình trạng trên, Hà Nội cần quyết liệt, mạnh tay xử lý những dự án xử lý rác thải chậm tiến độ, kiên quyết thay thế những đơn vị không đảm bảo năng lực, có quyết định đầu tư nhưng chậm, không triển khai thực hiện.