Thành phố Thái Nguyên có diện tích đất tự nhiên 223km2; dân số 420.000 người với 32 đơn vị hành chính trực thuộc gồm 21 phường và 11 xã, là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học kỹ thuật, y tế, du lịch của tỉnh Thái Nguyên và vùng trung du miền núi Bắc Bộ. Nhiều năm qua kinh tế Thành phố luôn có bước tăng trưởng khá, cơ cấu kinh tế dịch chuyển theo hướng tích cực, ngành dịch vụ chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu kinh tế, quản lý đô thị tiếp tục được tăng cường và thực hiện có hiệu quả. Với tốc độ phát triển đô thị hóa của Thành phố Thái Nguyên, khối lượng rác thải phát sinh ngày càng lớn và đa dạng, cùng với đó là yêu cầu ngày càng cao về chất lượng dịch vụ hạ tầng đô thị, trong đó có dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải đô thị. 

Hiện nay ,Công ty CP Môi trường và Công trình đô thị Thái Nguyên đang thực hiện công tác thu gom rác thải sinh hoạt trên toàn địa bàn Thành phố và vận chuyển từ hơn 100 điểm cẩu rác tạm thời về Khu liên hiệp xử lý chất thải rắn Đá Mài để xử lý bằng 02 công nghệ đó là: chôn lấp hợp vệ sinh và công nghệ đốt. Với số lượng xe thu gom, vận chuyển rác được đầu tư đồng bộ, hiện đại phù hợp với điều kiện giao thông của Thành phố; việc vận chuyển được thực hiện theo tuyến, lộ trình nhằm đảm bảo cự ly vận chuyển hợp lý; công tác thu gom rác được cải tiến, cơ giới hóa để phù hợp với sự phát triển đô thị hóa của Thành phố Thái Nguyên.

Công nhân của Công ty cổ phần Môi trường và Công trình đô thị Thái Nguyên thực hiện đưa rác thải từ điểm tập kết lên xe chuyên dụng chở đến Khu xử lý.

Phân loại rác thải tại nguồn sẽ mang lại nhiều lợi ích cả về kinh tế lẫn môi trường. Phân loại đúng còn góp phần tiết kiệm được tài nguyên, giảm chi phí cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác, giảm diện tích chôn lấp, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc bảo vệ môi trường.

Từ những lợi ích trên năm 2016, Thành phố Thái Nguyên đã xây dựng Đề án "Phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên đến năm 2020”. Năm 2017 và 2018 được triển khai thí điểm tại 04 phường trung tâm của Thành phố, từ năm 2019 triển khai mở rộng trên toàn địa bàn Thành phố.

Theo nội dung đề án, rác thải  được phân làm 03 loại: Nhóm rác hữu cơ dễ phân hủy (rác đốt được); nhóm rác có khả năng tái sử dụng, tái chế (rác tái chế) và nhóm rác còn lại (rác không đốt được).

Tại 04 phường thực hiện thí điểm Thành phố có cấp phát cho mỗi hộ gia đình thùng và túi đựng rác có màu sắc quy ước: Màu xanh lá ( đựng rác đốt được); màu đỏ ( đựng rác không đốt được); màu trắng (đựng rác tái chế) và lắp đặt các thùng đựng rác 03 màu tại các tuyến đường trung tâm Thành phố; còn các cơ quan, đơn vị, trường học….tự trang bị thùng đựng rác 03 màu theo quy định. 

Theo đó các cơ quan, đơn vị, trường học, hộ gia đình, cá nhân….phải tiến hành phân loại rác trước khi thu gom và vận chuyển. Rác đốt được được thu gom hàng ngày; rác không đốt được thu gom vào ngày thứ 3 và thứ 7 hàng tuần.

Trong thời gian qua, Công ty luôn quan tâm chú trọng đến việc đầu tư trang bị nhân lực, vật lực để thực hiện tốt công tác thu gom, vận chuyển rác thải.

- Đối với công tác thu gom rác ngoài sử dụng phương tiện thu gom rác bằng xe gom rác đẩy tay, công ty còn đang thực hiện cơ giới hóa công tác thu gom bằng xe điện 03 bánh; xe tải nhỏ…Để phục vụ cho việc thu gom rác phân loại, Thành phố đã cho sửa chữa, cải tạo các xe gom rác đẩy tay bằng cách chia làm 02 ngăn ( một ngăn đựng rác đốt được và một ngăn đựng rác không đốt được).

- Công tác vận chuyển rác được đầu tư đồng bộ với các loại xe chuyên dùng phù hợp với điều kiện giao thông của Thành phố.

Hiện mỗi ngày Công ty cổ phần Môi trường và Công trình đô thị Thái Nguyên thu gom khoảng 260 tấn rác thải sinh hoạt, tăng khoảng 30 tấn/ngày so với năm 2019.

Sau hơn hai năm triển khai thực hiện phân loại rác thải tại nguồn bước đầu đã huy động được sự vào cuộc của hệ thống chính trị từ Thành phố đến cơ sở, giúp dần thay đổi nhận thức của cán bộ, công chức, viên chức, học sinh, sinh viên và các tầng lớp nhân dân, từng bước hình thành ý thức, thói quen trong việc phân loại rác sinh hoạt tại nguồn nói riêng và bảo vệ môi trường nói chung, góp phần xây dựng nếp sống văn minh đô thị.

- Công ty CP Môi trường và Công trình đô thị Thái Nguyên đã tập trung đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và nhân lực để thực hiện tốt việc thu gom rác thải. Chuẩn bị đầy đủ phương tiện vận chuyển; phương tiện, dụng cụ thu gom; in ấn tài liệu tuyên truyền về việc phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn phát cho người lao động.

- Phối hợp với UBND các phường, xã để tuyên truyền, hướng dẫn việc phân loại rác thải tại nguồn đến các chủ nguồn thải.

- Tăng cường công tác kiểm tra việc thu gom, xử lý rác đảm bảo đúng quy định, không để rác tồn đọng lâu làm ảnh hưởng đến môi trường.

- UBND thành phố đã có rất nhiều văn bản chỉ đạo cụ thể về việc tổ chức, thực hiện đề án. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện một số chủ nguồn thải vẫn chưa phân loại rác và phân loại chưa đúng dẫn đến việc thực hiện phân loại rác đạt hiệu quả chưa cao. Một số hộ gia đình tập kết rác không đúng thời gian quy định, vứt rác vào ban đêm tại các khu đất trống, vỉa hè và nơi công cộng; không nắm được lịch thu gom rác, sử dụng túi tận dụng không đúng màu sắc nên cũng ảnh hưởng đến công tác thu gom rác. 

 - Trình độ, nhận thức và cách thức phối hợp tuyên truyền của một số công nhân thu gom rác còn hạn chế nên phần nào đã ảnh hưởng chất lượng thu gom rác. 

- Công nhân của Công ty chưa cương quyết từ chối thu gom rác đối với các trường hợp chủ nguồn thải chưa phân loại rác hoặc phân loại chưa đúng quy định.

* Nguyên nhân:

- Việc tuyên truyền, phổ biến đến các chủ nguồn thải chưa được sâu rộng, thường xuyên và cụ thể, hình thức tuyên truyền chưa đa dạng, các hình như tờ rơi, poster, băng rôn… chưa được áp dụng nhiều. 

- Việc đầu tư trang thiết bị để thực hiện việc phân loại,thu gom và vận chuyển chưa đồng bộ.

- Ý thức người dân trong việc phân loại rác chưa cao, thói quen nhập chung rác mang đi vứt nên họ thấy phân loại rác là phiền phức, mất thời gian, nhiều khi chỉ thực hiện lấy lệ. chưa tự giác.

- Các quy định mới chỉ dừng lại ở mức khuyến khích người dân thực hiện, chưa xử lý vi phạm do đó người dân muốn thực hiện cũng được, không thực hiện cũng được dẫn đến quy trình phân loại chưa cao.

- Người dân chưa chủ động phân loại rác thải mà còn phụ thuộc vào công tác tuyên truyền, khi giảm tần suất tuyên truyền thì tỷ lệ người dân thực hiện phân loại sẽ giảm.

- Một bộ phận người dân chưa ý thức được tầm quan trọng của việc phân loại rác, vẫn còn suy nghĩ đó là việc của Công ty môi trường vì mình đã đóng tiền thu gom rác rồi. 

Nhà máy xử lý chất thải Đá Mài được Công ty Cổ phần Môi trường và Đô thị Thái Nguyên đầu tư 100 tỷ đồng, có công suất thiết kế đốt 150 tấn rác thải sinh hoạt mỗi ngày. Rác thải sinh hoạt được đưa về đây đốt trong mô đun 1000 độ C. Tro rác được vận chuyển về bãi rác Đá Mài làm vật liệu phủ lấp rác. Khói được xử lý lắng lọc bụi trong môi trường nước để loại bỏ bụi, khí độc hại trước khi thải ra môi trường. Ảnh TL

Cùng với sự phát triển về kinh tế - xã hội, sự gia tăng về dân số và sự lãng phí tài nguyên trong thói quen sinh hoạt của con người dẫn đến lượng rác thải ngày một tăng lên, thành phần rác thải ngày càng phức tạp.

- Một trong những khó khăn hiện nay là việc các địa phương không quy hoạch được vị trí các điểm cẩu rác tạm thời, các điểm trung chuyển rác.

- Với thành phần rác ngày càng phức tạp, lượng nước trong rác nhiều dẫn đến việc chảy nước ra đường trong quá trình thu gom, vận chuyển làm ảnh hưởng đến môi trường và mỹ quan đô thị.

1. Tăng cường công tác tuyền truyền, hướng dẫn cách thức phân loại rác cho các chủ nguồn thải đặc biệt là ở các cấp chính quyền cơ sở, các tổ chức đoàn thể, tổ dân phố, thôn xóm…

2. Nâng cao ý thức trách nhiệm của người dân cũng như của công nhân thu gom rác về việc giữ gìn vệ sinh môi trường nói chung và phân loại rác nói riêng, để họ hiểu được mục đích của phân loại rác nhằm phục vụ lợi ích của chính bản thân họ.

3. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm.

4. Ban hành quy trình hướng dẫn phân loại rác tại nguồn chung để các địa phương thực hiện.

5. Thống nhất các giải pháp về công nghệ và thiết bị phục vụ công tác thu gom, vận chuyển rác phù hợp với điều kiện ở Việt Nam.

TĂNG ANH TRƯỜNG