Nằm trên hòn đảo Shikoku và được bao quanh bởi thiên nhiên tươi tốt, Kamikatsu ở tỉnh Tokushima là một thị trấn nhỏ mang trong mình tham vọng lớn: tái sử dụng và tái chế tất cả rác thải.
Thị trấn "không một cọng rác" ở Nhật Bản (Ảnh: Japan).
Hành trình 20 năm nỗ lực tạo dựng một cộng đồng không rác
Kamikatsu là thị trấn đầu tiên giới thiệu hệ thống phân loại rác gồm 9 loại vào năm 1997, và sau đó nhanh chóng tăng lên thành 35 loại vào năm 2001. Năm 2003, thị trấn tuyên bố mục tiêu trở thành thị trấn không rác thải với 100% rác được tái chế và tái sử dụng vào năm 2020. Năm 2016, hệ thống phân loại đã tăng lên 45 loại, và chương trình kiểm định không chất thải dành cho các doanh nghiệp địa phương đã được khởi động.
Trung tâm Zero Waste của thị trấn Kamikatsu là một tổ chức phi lợi nhuận được thành lập để thúc đẩy mục tiêu kể trên. Những người đứng đầu học viện đưa ra các lời khuyên về cách sửa đổi hệ thống, thói quen hành vi cũ của người dân.
Ví dụ, trung tâm khuyến khích các nhà sản xuất xem xét thực hiện chương trình mua lại sản phẩm cũ nhằm giúp việc tái chế rác thải dễ dàng hơn, loại bỏ hành vi đổ chất thải bất hợp pháp. Tổ chức cũng ủng hộ chính quyền địa phương ngừng đổ chất thải vào các bãi chôn lấp.
Những phương pháp tiên phong của học viện được một số thị trấn như tỉnh Kumamoto, tỉnh Nara học tập và áp dụng theo.
Với người dân địa phương, họ được khuyến khích phân loại rác thải thành 45 loại khác nhau, bao gồm loại dành cho nắp kim loại, loại dành cho tã và băng vệ sinh, loại dành cho gương và nhiệt kế để hỗ trợ tái chế. Chính quyền thị trấn khuyến nghị người dân và du khách tránh dùng các vật sử dụng một lần, nên mua sản phẩm có thể xử lý an toàn và dễ dàng.
Biến chất thải thực phẩm thành phân hữu cơ đã thành thói quen
Cư dân thị trấn thường đốt rác hữu cơ trong vườn nhà mình. Nhưng vào những năm 90 của thế kỷ trước, chính quyền đã cấp cho mỗi hộ gia đình một máy ủ phân để biến thức ăn thừa thành phân bón hữu cơ.
Phát miễn phí đồ cũ
Cửa hàng Kuru-kuru tại trung tâm thu gom rác thải của Kamikatsu là gian hàng đồ cũ của thị trấn, cung cấp miễn phí các mặt hàng có thể tái sử dụng. Quần áo, bộ đồ ăn, đồ gia dụng đều có sẵn và du khách được thoải mái lấy bất cứ thứ gì họ thích. Tuy nhiên, chỉ người dân địa phương mới được phép để lại đây những món đồ họ không còn sử dụng. Tất cả những món hàng được mang đến hay mang đi đều được cân đo đong đếm để tính toán lượng rác thải tiết kiệm được mỗi năm bằng cách tái sử dụng thay vì vứt bỏ.
Tái chế vật liệu phế thải thành món đồ mới
Thể hiện tính bền vững thực sự là sự nỗ lực chung sức của tất cả. Hơn 20 nghệ nhân địa phương làm việc cần mẫn để tái chế những bộ kimono cũ thành túi xách, áo khoác, đồ chơi mềm và nhiều mặt hàng độc lạ. Tại cửa tiệm Kuru-kuru, du khách có thể mua những sản phẩm lạ như vậy hoặc thậm chí tự tạo món đồ riêng cho mình.
Đến nay, thị trấn đã tái chế thành công hơn 80% chất thải của mình. Khi được hỏi làm thế nào để người dân trong thị trấn chấp nhận thích nghi các quy tắc tái chế nghiêm ngặt, ông Hiroki Tamura, thành viên trung tâm Zero Waste nhận định, thói quen của mọi người đã thay đổi rất nhiều.
Ông Hiroki chia sẻ: "Kể từ khi có trung tâm, ý thức và thói quen của chúng tôi đã thay đổi. Tôi không mua những món đồ có bao bì có chi tiết phức tạp nữa".
Xây dựng nơi trải nghiệm quá trình tái chế rác thải
Một trong những nỗ lực mới của thị trấn là việc khai trương khách sạn Why vào tháng 5/2020, thông qua đó giúp du khách tìm hiểu và trải nghiệm về quá trình tái chế rác thải. Công trình hình bát giác, xây bằng gỗ thừa và nhiều món tái chế từ xẻng, bánh xe đạp.
Tới đây, du khách được trải nghiệm lối sống xanh và hệ thống phân loại rác thải nghiêm ngặt của thị trấn. Khách sạn không sử dụng các sản phẩm dùng một lần nên du khách phải tự mang theo những món đồ cá nhân. Giá phòng dành cho 2 người từ 26.400 Yên/đêm (gần 5 triệu đồng).
Mặc dù Kamikatsu và 1.500 cư dân của mình chỉ là một phần nhỏ bé của dân số Nhật Bản và thế giới nói chung, thị trấn tin rằng cách tiếp cận chủ động này sẽ tiếp tục truyền cảm hứng cho nhiều người trên khắp thế giới để họ suy ngẫm về các hoạt động hàng ngày của mình và ảnh hưởng của chúng đến môi trường.
Vĩnh Hải (T/h)
