Cuộc thi thiết kế công trình Cột mốc Km số 0 thuộc Dự án Đầu tư xây dựng, cải tạo chỉnh trang khu vực chung quanh Hồ Hoàn Kiếm, được phát động vào ngày 3-6-2020, nhằm tìm kiếm giải pháp thiết kế tốt nhất để triển khai xây dựng Cột mốc Km số 0 – Một biểu tượng văn hóa cấp quốc gia, một điểm đến du lịch quan trọng trong không gian khu vực hồ Hoàn Kiếm. Triển lãm lần này trưng bày các tác phẩm đoạt giải thưởng tại cuộc thi để lấy ý kiến về các phương án Thiết kế Cột mốc Km số 0, nhằm lấy ý kiến đóng góp từ cộng đồng và sự đồng thuận của người dân để công trình được thực hiện một cách tốt nhất. Sau đó Hà Nội sẽ tổ chức lựa chọn phương án cuối cùng trong các phương án đoạt giải để xây dựng. 

Chúng tôi đã gặp và ghi lại ý kiến một người dân đến xem triển lãm các đồ án đoạt giải. Phần lớn các ý kiến đều cho rằng việc UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức cuộc thi và lấy ý kiến người dân về vị trí đặt cột mốc Km số 0 là thể hiện sự dân chủ, dân được biết và tham gia vào những việc liên quan cộng đồng. Trước đây có nhiều ý kiến đặt cột mốc Km số 0 ở vị trí đồng hồ thủy tinh tại ngã tư Đinh Tiên Hoàng - Hàng Khay. Cũng có đồ án kiến trúc thể hiện ở vị trí này. Tuy vậy không ấn tượng.  Nhiều ý kiến ủng hộ việc đặt cột mốc Km số 0 tại sân tượng đài Vườn hoa Lý Thái tổ và lựa chọn đồ án kiến trúc số một. Trong thiết kế giành giải nhất của Đồ án kiến trúc số một, cột mốc là một tấm đồng hình vuông được đúc nguyên khối dày 6 cm, kích thước 4 m2. Tâm điểm là hình vuông chính giữa có biểu tưởng của Thủ đô Hà Nội. Sau khi hoàn thiện hoa văn, tấm đồng sẽ được sơn 3 lớp bảo vệ chống oxy hóa, bề mặt sơn hoàn thiện bóng mờ. Hoa văn trang trí được cách điệu từ kho tàng họa tiết hoa văn truyền thống có tính khái quát cao, đại diện cho hình ảnh thiên nhiên và con người Việt Nam trải qua hằng nghìn năm lịch sử như núi đồi, mây, nước, làng mạc, đô thị, đền đài, con người. Đáng chú ý, phần ánh sáng của công trình sẽ là điểm nhấn khi được lắp đặt máy chiếu 3D hologram có thể chiếu sáng theo nhiều kịch bản trên nền hình ảnh gốc cho phù hợp các sự kiện tương ứng.

Một số ý kiến cho rằng việc đặt cột mốc Km số 0 tại sân Vườn hoa Lý Thái Tổ là vị trí trung tâm của vùng đất văn hóa Hồ Gươm. Trong khi đó đồ án đoạt giải nhất thiếu hình tượng Rùa gậm gươm báu. Một hình tượng  gắn liền với tên gọi của hồ cũng như truyền thuyết có vào đầu thế kỷ 15,  vua Lê Lợi trả gươm báu cho Rùa thần sau khi đánh tan quân xâm lược. Theo quan niệm âm, dương, người xưa cho rằng rùa được coi là âm, gươm là dương. Rùa gậm gươm là biểu hiện sự hòa hợp âm dương, vì thế mà đất nước hòa  bình, vững bền, trường tồn. 

Hình tượng Rùa gậm gươm báu trên tấm đồng đặt tại vị trí Km số 0 sẽ có ý nghĩa quảng bá về lịch sử, về mảnh đất văn hóa Hồ Gươm. Trong bức ảnh của khách du lịch chụp kỷ niệm tại cột mốc Km số 0 sẽ có hình tượng Rùa ngậm gươm báu, và như vậy Hà Nội có thêm cơ hội giới thiệu mảnh đất địa linh nhân kiệt Hồ Gươm ra thế giới, giới thiệu truyền thuyết Vua Lê trả gươm báu cho Rùa thần. Nhóm tác giả trẻ có thể nghiên cứu đưa hình tượng Rùa ngậm kiếm vàng lên vùng ánh sáng laze chiếu số 0. Số không trong đồ án là "vuông thành sắc cạnh" nay cần "vuốt" tròn. Như vậy có thể hiểu số 0 đó là chu vi hồ Hoàn Kiếm là hình mai Rùa thần. Rất mong các ý kiến đóng góp nói trên của những người yêu Hồ Gươm được UBND thành phố Hà Nội và UBND quận Hoàn Kiếm xem xét, cân nhắc. 

HÀ HỒNG